P1260066

- 180 -

który polega no doborze odpowiednich środków i aostonowaniu ioh w realizacji danego obrasu. V interesujących nas przedstawieniach dobór ten polega na tym, śa starano się osiągnąć stosunkowo wyraźny obrae prsy daleko posuniętej stylizacji. V zdobnictwie może ona pójść dwoma torami i 1/ Uproszczenie właściwa - osy li aohematysaoja typowa właśnie dla ceramiki kultury pomorskiej. 2/ Oeometryssoja -- przedstawienie elementów figuralnych aa pomocą figur geometrycznych /nieraz bardso rozbudowanych/, która jest rzadko spotykane. Należy uwzględnić to, śa ta dwa rodzaje uproszczeń nie są uzależnione tylko od panującej "mody", ale w dużym stopniu od tworzywa, na którym są realizowane.

Drugim zagadnieniem dotyczącym realistypżnej wartości przedstawień jest występująca na nich wyraźnie hierarchizacja poszczególnych elementów, tj. podkreślenie tego co istotne, najważniejsze, i pominięciem cech drugorzędny oh. Polega to na uwzględnieniu takich elementów, które pozwolą odróżnić np. człowieka, przedmiot, oay zwierzę, a nawet jego gatunek /jelenie/. Celowi temu służy także stosowanie tzw. perspektywy odwróconej, związanej z powiększeniem przedmiotu, na który chciano iwróoió uwagę, oay na jednakowej wielkości postaci stojących na bliższym i dalszym planie| nie znano natomiast zupełnie perspektywy linearnej. V założeniu ogólnym realizm hierarohiaująoy polega na przedstawianiu rzeczy, lub zjawisk nojważniejszych 1 typowych dla ówozesnego życia. Nie wnlkająo tu w głębszy sens scen zbiorowych można sądzić, że podobne obrzędy miały miejsce często, że były powszechne, stwarzając tym samym predyspozycja do ich wyobrażenia.

i odtwarzaniu realistycznym duże znaczenie ma aeatoaowanie więdły o danym przedmiocie. Nie wyatarozy asm obrae przedmiotu! należy go pokazać tak, jakim jest w rzeozywlatośoi, a nie jak aię go widzi w danym momencie. Stąd rysuncl wozów wyryta są w rzuoie poziomym, a koła tak, Jak wygląaają z boku, z zaznaczeniem pełnyoh tarozy lub

szprych.Podobnie jefcdtcy na koniach często pokonani są 'jen fut", gdyfc inaczej postać ludzka byłaby niewątpliwie umiej wyraźna^

1 ornamentyce linearnej rodzaj tworzywa, na którym ona poestaja i zagadnienie realizmu są ze sobą śolśle związana. Wilgotna glina doskonale nadaje się do żłobienia, a jednocześnie jest na tyła twar-da, że przy stosowaniu techniki rytowniczej otrzymuje alf pewną kanciestośó poataoi. Dlatego tak powszechnym rodzajem zdobienia aą motywy geometryczne. Oszczędność w używaniu kreski objawia się też w dążeniu do pominięci8 powierzchni oddawanego przedmiotu. To znaczy, Za najbardziej ozęstym apoaobam wyobrażania są proste układy kreskowe.

Treść przedstawień obrazowych. Sztuka przedstawieniowa poza zuaozenlam ornamentalnym jest jednym ze Zwiadeotw stopnia rozwoju kultury materialnej 1 duchowej ludności kultury pomorskiej. W zakreśla osiągnięć kultury materialnej naleZy podkreślić następujące jaj rysy*

Często obserwujemy fakt niejednolitego zaopatrywania amarłyoh w dary grobowe, podobnie widoczne są różniąe w zdobieniu popielnlo - obok starannie i bogato ornamentowanych spotyka się skromniejsza,

nieraz zupełnie pozbawione zdobień. Zjawisko takie jeat jedną a

47

cech świadczących, o zaryaowująoej się nierówności społecznej O wyróżniającej się warstwie osób uprzywilejowanych, wodzów plealen-nyoh, ozy wybitnych członków rodu mówią aoeny obrzędów pogrzebowych ukazane w poataoi przewożenia zmarłego w zaświaty na oztorokołowya

Jlft

wozie . Podkreślenie prestiżu aryatokraojl plemiennej poprzea tego rodzaju pogrzeb posiada wybitnie etruski charakter^, toteż przejecie tej Idei przez ludnośó kultury pomorskiej mogło iść w parze ze zjawiskiem zaadoptowania samego wozu 1 zaetoaowealam go do celów obrzędowych. Z drugiej strony aam fakt rzadkiego występowania przedstawień togo rodzaju decyduje o przyjęoiu tezy, że wól był przejawem pewnego luksusu doatępnogó tylko dla nielłotnyoh.