P1100560

64

“*tł

wyboru instrumentów finansowych i strategii inwestowaniu oraz systemu, tycznej analiry rynku. Skuteczność i cfektywno^ó działania inwestorów wymaga zatem dużej wiedzy, doświadczenia i czasu. W celu uniknięcia strat wskutek błęd. nych decyzji inwestycyjnych (szczególnie słabo zorientowanych inwestorów indy. widualnych) na świec te rozwinęły się różnego rodzaju fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe. Dzięki pośrednictwu tych instytucji indywidualni inwestorzy (drobnij mają szansę efektywnego inwestowania w papiery wartościowe, zbliżoną do szansy inwestora z dużą wiedzą i doświadczeniem.

Fundusze inwestycyjne to instytucje finansowe działające na zasadzie idei wspólnego inwertowania i zarządzające wkładami pieniężnymi uzyskanymi od in-weMoców. Definicje funduszy inwestycyjnych zależą od warunków formalnoprawnych w danym kraju. W Polsce w 1991 r. wprowadzono ustawę, według której

fundusz powierniczy to:----wyodrębniona finansowo, wspólna masa majątkowa je-

go uczestników, o zmiennej wartości i stałym przeznaczeniu gospodarczym, zarzą. dzana przez towarzystwo funduszy powierniczych. W szczególności fundusz taki służy do zbiorowego lokowania środków pieniężnych w papiery wartościowe" (81). Przyjęto zatem model funduszu powierniczego, który nie ma osobowości prawnej i jest zarządzany przez towarzystwo funduszy powierniczych będące osobą prawną. Środkami funduszu powierniczego musi zatem zarządzać spółka akcyjną we własnym imieniu, ale na wspólny rachunek uczestników funduszu. Ponadto aktywa funduszu są powierzone bankowi-powiemikowi. który kontroluje transakcje przeprowadzane przez spółkę zarządzającą. Powyższy model funkcjonowania funduszu zmieniła nowa ustawa o funduszach inwestycyjnych, w której termin ..fundusz powierniczy’" zastąpiono terminem ..fundusz inwestycyjny otwarty"*. Według tej ustawy .....fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych publicznie w określone w ustawie papiery wartościowe i inne prawu majątkowe. Fundusz inwestycyjny prowadzi działalność, przestrzegając zasad ograniczania ryzyka inwestycyjnego określonych w ustawie"* £82]- W efekcie rozszerzono możliwości działania nowych typów funduszy (np. fundusz zamknięty). które wcześniej nie funkcjonowały. a otwartemu funduszowi nadano status osoby prawnej. Fundusze inwestycyjne dzielą się - zgodnie z kryterium dostępności do uczestnictwa, zakresu działalności i osiąganych korzyści - na otwarte i zamknięte.

Fundusze otwarte < powiernicze) pełnią rolę inwestora zbiorowego i łączą kapitały wniesione przez licznych inwestorów, głównie indywidualnych. Fundusze tc są nieograniczone pod względem wielkości kapitału i liczby uczestników - inwe

storów. Pieniądze wszystkich uczestników są inwestowane w takie same rodzaje papierów wartościowych, a zyski (straty) są dzielone równomiernie między tych uczestników według wielkości ich udziału w funduszu. Wniesione kapitały inwestorzy mogą wycofać w dowolnym terminie przez umorzenie jednostek uczestnictwa w funduszu. Jednostki uczestnictwa nie są papierami wartościowymi, a tylls miarą udziału w aktywach netto funduszu i stanowią podstawę prawną do udziak

iBityiwje rytik# fcfljiiMkfMjo 60

_wtym zbiorowym funduszu. Istnieją różne fundusze otwarte (39), np. wzrostu, do-chodowe, indeksowe, działające na rynku akcji lub obligacji, międzynarodowe (globalne).

Fundusze zamknięte charakteryzują się stabilną liczbą udziałowców (akcjonariuszy spółki) i o priori ustalonym kapitałem inwestycyjnym. Kapitału w postaci udziałów akcji spółki, certyfikatów inwestycyjnych, nie umarza się. co zapewnia stabilność portfela inwestycyjnego funduszu. Fundusze zamknięte tworzone są głównie na ustalony okres przez instytucje finansowe, które wyodrębniają określoną wielkość kapitału w celu realizacji konkretnej działalności inwestycyjnej w danym sektorze gospodarki. Dzięki temu fundusze te dostarczają kapitału przedsiębiorstwom o dużym potencjale wzrostu na określonych warunkach, a jednocześnie oczekują pomnożenia tego kapitału.

Fundusze inwestycyjne typu renture Capital są specyficznymi funduszami zamkniętymi, które promują i zasilają kapitałowo wybrane przedsiębiorstwa na okresy średnio- i długoterminowe w celu późniejszej odsprzedaży udziału lub akcji z zyskiem. Dotyczy to przedsiębiorstw, które nie weszły jeszcze na rynek kapitałowy, a ich dofinansowanie ma zapewnić wzrost ich majątku i rentowności Fundusze te wspierają kapitałowo głównie przedsiębiorstwa o wysokim potencjale ponadprzeciętnego rozwoju, a zarazem przedsięwzięcia związane z innowacjami produktowymi, produkcyjnymi lub rynkowymi, np. nowoczesne technologie.

Innymi instytucjami prowadzącymi działalność lokacyjną na rynku kapitałowym są podmioty inwestujące wolne środki pieniężne w zakup papierów wartościowych w celu pomnożenia kapitału. Są to przedsiębiorstwa, organy samorządowe (miejskie i gminne) oraz różne instytucje i organizacje publiczne.

Determinanty rozwoju instytucji finansowych, prowadzących działalność in-westycyjną na rynku kapitałowym, można rozpatrywać w wymiarze zdarzeń gospodarczo-społecznych o charakterze makro (globalnym) i mikro. Wśród tych pierwszych należy wyróżnić politykę gospodarczo-społeczną państwa przy uwzględnieniu procesów globalizacji, koniunkturę ogólnogospodarczą, koniunkturę rynku finansowego, głównie kapitałowego, regulacje prawne, skłonność do oszczędzania i inwestycji, wykształcenie, przedsiębiorczość i świadomość społeczną oraz infrastrukturę techniczno-finansową. Natomiast wśród determinant mikro, utożsamianych ze specyfiką samych instytucji prowadzących działalność lokacyjną, należy wymienić:

•    dywersyfikację portfela inwestycyjnego z uwagi na maksymalizację stopy zysku względem ryzyka;

•    obniżanie kosztów transakcji inwestycyjnych;

•    profesjonalne i elastyczne zarządzanie portfelem oraz płynność jego elementów;

•    normy i zasady prawne dotyczące struktury portfela;

•    dostępność i możliwość wyboru funduszy (towarzystw) o różnych strategiach inwestycyjnych;