P1520713

podwzgórze-przysadka-gonady, jak również w wyższych partiach ośrodkowego układu nerwowego. Decydujące znaczenie dla osiągnięcia dojrzałości płciowej mają niewielkie zmiany ilościowe w stężeniu hormonów regulujących procesy wzrostu i rozrodu, w częstotliwości pulsów w czasie ich uwalniania oraz liczba receptorów dla tych hormonów w narządach docelowych. Osiągnięcie dojrzałości płciowej jest również uwarunkowane wytworzeniem w organizmach samców i samic funkcjonalnych zależności (dodatnich i ujemnych sprzężeń zwrotnych), charakterystycznych dla danego gatunku, na wszystkich poziomach regulacyjnych, to jest pomiędzy podwzgórzem, przysadką a gonadami. Wiek osiągania dojrzałości płciowej jest uwarunkowany genetycznie, wiele jednak czynników może go przyspieszać lub opóźniać. Wahania w występowaniu dojrzałości płciowej u samców i samic są następujące:

gatunek zwierzęcia	wiek w	miesiącach
	samce	samice
świnie	7-10	6-7
bydło	6-10	6-12
konie	23-27	12-18
owce	5-7	5-7

Warunki środowiskowe, np. nieprawidłowe żywienie, długość dnia świetlnego, czynniki stresotwórcze i temperatura mogą zmieniać termin osiągnięcia dojrzałości płciowej. Samice mające okresowy kontakt z samcami, np. loszki od 165. dnia życia przebywające z nimi od pół do jednej godziny dziennie, osiągają dojrzałość płciową wcześniej niż wychowywane w odosobnieniu. Osiągnięcie dojrzałości płciowej przez zwierzęta nie jest równoznaczne z osiągnięciem dojrzałości hodowlanej. Ta ostatnia występuje później i jest związana z odpowiednim rozwojem całego organizmu, zapewniającym warunki do zapłodnienia, prawidłowego przebiegu ciąży, porodu i laktacji, bez zahamowania rozwoju osobniczego.

7.3. Procesy rozrodcze u samców

7.3.1. Budowa narządów rozrodczych samca

Narządy rozrodcze samca to: dwa jądra, dwa najądrza, dwa nasieniowody, cewka moczowa, narząd kopulacyjny (prącie) i gruczoły płciowe dodatkowe (rys. 7.1).

Jądra (gonady męskie) mają kształt jajowaty. Kształt, wielkość i masa jąder różnią się u poszczególnych gatunków. U samców zwierząt charakteryzujących się rozrodem sezonowym (tryk), wielkość jąder poza sezonem rozrodczym znacznie się zmniejsza. Jądra znajdują się w mosznie, skórno--mięśniowym worku zawieszonym u zwierząt domowych między udami pod odbytem, w bliższej (knur) lub dalszej (buhaj) od niego odległości (rys. 7.2).

181