P211009 35[02]

M ty1i*VŁ li nogśuti w |tr«#rtln» OfMI rotpeMtia ah zydla, « nUną u tym* w profilu# fwiiJKi« lent iuMopromiśBM. Próbuje «h / nimi |<fwnr określone) latitlrttija. Tak np, herb pusty,» wfa IsdBobamm pote tan/.y bez godła, miiykuny tylko nu '/.aehudzk, Im Intbrtn władców itmhjfo.y§h na spadek lub rmbyeie godłu lorytttFlalnsgti młaczam zdobywcy, byinbcite herbowe w kręgu rr0iH'Uftko*nlderlMiidxkim od symboli religijnych ifr/nią *ję tytko itopnlcm świętości. Nierzadko* choć be/podmawnic, przypisuje iię im różny stopień mm zymości. Odegrały naiomiarf ważną rolę w iwor/s-niu śwladomóki narodowej.

W heraldyce zachodniej znane są pewne szczególne oznaki herbów, np. odróżnienie młodszych linii genealogicznych od starszych, przestrzegano upośledzenia herbu bastardów najczęściej przez przekreślenie tarczy z lewa w prawo skos barwna kreska.

Często, zwłaszcza w rzeźbie nagrobkowej, spotyka się herby złożone, które pojawiają się już w XIII w. Wyrażają one stosunek związku małżeńskiego (w Polsce zazwyczaj herb ojczysty, macierzysty, babki ojczystej i babki macierzystej lub w miejscu centralnym na tarczy sercowej herb ojczysty, a wokół niego berb milki, babki ojczystej, babki macierzystej i prababki ojczystej), stosunek wasalny, służebny itp. Szczególna skłonność do tworzenia herbów złożonych prezentują herby państwowe, gdzie główny herb zajmuje miejsce centralne, następne zaś układane są według ważności nabytków terytorialnych, od pierwszego z lewej strony (heraldycznej prawej) u góry tarczy. Często umieszczano wśród nich herby terytoriów, do których zgłaszano pretensje. Stąd wśród herbów ziem litewskich na wielkiej pieczęci litewskiej jest umieszczony herb Podola (jest także na wielkiej pieczęci koronna), na znak, że Litwa w unii lubelskiej dobrowolnie zrzekła się pretensji do tej ziemi. Herby układa się według ważności posiadacza od lewej ku prawej, w wypadku zaś skwadrowania (gdy dwa herby są dwukrotnie powtarzane), pierwszy umieszcza się u góry z lewej strony (heraldycznej prawej) i z prawa u dołu Takim herbem był państwowy herb Korony i Litwy. Przy zestawieniu luzem kilku herbów przestrzegano tzw. kurtuazji heraldycznej, polegającej na pochyleniu tarcz i hełmów z klejnotami ku sobie.

15.5.5. Godła herbowe w Polsce dadzą się podzielić na dw te grupy:

a)    Pierwotne znaki rozpoznawcze, używane jako wyobrażenia n*pkczęme.

Są to pierwotne znaki graficzne, głównie kreskowe, z przewagą krzyża 1 kieski prostej lub wygiętej, strzały i podkowy. Są 10 zatem znaki własnościowe; odwołujące się do zajęć rycerskich, wycinane w materiale twardym i kaowcu, drzewo). Występują również znaki literowe: monogramy i ingd> rłnrrifh pieczęci. W XIII-XIV w., gdy z pieczęci zaczynają pracebodnc na (mesę herbową, przybierają kształty upodobnione do znaków awmaidi w heraU^vt aa Zachodzie i stąd poddają się klasyfikacji właściwa dła aith

b)    Znaki rycerskie, przyjęte z chorągwi, me raanaęcr nę wd adninck przy czym wyraźnie obce i nader rzadkie są godła wywodzące aę a padadi pob tarczy, zaszczytne figury geometryczne i pochodne od wek a tdśt