P3140058 (2)

114

16. Malboric, kaplica NMP. Przekrój podłużny przęsła w części wschodnie]

W kaplicowych formach klasycznej architektury francuskiej struktura baldachimowa jest niemal obowiązującą i przebiega na pierwszym planie. W jej tle dopiero mniej lub bardziej można podkreślić znaczenie podziału poziomego. Wówczas, gdy występuje szampańsko-burgundzki ganek obiegający, podział poziomy zaznaczony jest bardzo silnie i przy tendencji do ścieniąnia służek dominuje w podziałach tego typu wnętrz. W Sainte Chapelłe podział na dwie kondygnacje zatracił ten funkcjonalny charakter; głębokość pokazanej więc od wnętrza kompozycji ściany uległa znacznemu spłaszczeniu. Ten podstawowy układ dwukondygnacyjnego podziału ściany może występować w szeregu kombinacjach: z gankiem obiegającym bądź bez, z arkadami strefy cokołowej obejmującymi jej całą wysokość, bądź też w postaci nadwieszonych arkadek pod gzymsem podefcieemym, jak w kaplicy Mariackiej i w obejściu katedry w Auzerre. Może też pojawić się rozwiązanie ze służkami sklepiennyrai.

opartymi na podokiennym ganku: wówczas dolna meSt dzielona jeśt jednolitym rytmem arkadek strefy cokołowej, jak w Jfeplicy Mtnadoej kościoła St. Jean w Sens. Ta możliwość kombinacji i rekombinacji w jło-we zestawienia starych motywów charakterystyczna była przede wszystkim dla praktyki architektonicznej lat czterdziestych i pięćdziesiątych XIII wieku w architekturze dworskiej Paryża i jego okolic Pewne motywy przestawały już pełnić rolę koniecznych części całościowej struktury katedralnej; mogły z katedr przechodzić do form kaplicowych 1 odwrotnie. W pewnym sensie równoległym zjawiskiem do wym.enncóci elementów był proces rnonumentalizacji przestrzeni w formach kąpjłc*? i pewnej kameralizacji wnętrz kościelnych, przede wszystkim jeśli chodzi

0    ich skalę. Do architektury wchodzi drobna ornamentyką; wykwi

1    elegancja, w znacznej mierze — zdaniem Bramtera — wzorowana na pracach złotniczych •*. Tak więc obserwowany na peryferycznyeh teryto-riach proces rozbicia formy katedralnej na szereg elementów i przyjmowania ich właśnie w tej formie cząstkowej wynika me tylko z opóźnionego rozwoju architektury środowisk peryferycznych, ale jest tez w znacznej mierze uwarunkowany podobnym traktowaniem struktury architektonicznej przez architektów związanych z kręgiem fundacji Lzid-wika Świętego.

Przejęty z architektury francuskiej zestaw form kształtujących wnętrze kaplicy nialborskiej nadaje jej wyraźnie dworsk. charakter. Charakterystyczna dla stylu dworskiego Ludwika Świętego staranność, elegancja ; precyzja kształtowania drobnych form architektonicznych zaznaczyły się i tutaj bardzo wyraźnie. Odnosi się to przede wszystkim do kształtowania strefy cokołowej. Nie włączona w strukturę sklepień, określona jest gęstym rytmem arkadkowych podziałów architektonicznych. Precyzję niemal złotniczą kamieniarskiego opracowania detali architektonicznych bardzo wyraźnie pokazuje rozwiązanie nadwieszonych nad rzeźbami baldachimów stanowiących dolne zakończenie służek. Finezję architektonicznej struktury baldachimu zaprezentowano zarówno aa WnóMfc bocznych przez wprowadzenie motywów wn^ńćgćrwych, wyżej podjwój-nych arkadek i w gzymsie im pastowym szeregu drobniutkich trójhści zawartych w łukach ostrych. Na niewielkiej powierzchni podniebienia baldachimu wymodelowano dokładnie formę żćłepjmiaj5 ŹBtmpfc gfjpjngfcpH mi i maleńką głową wstawioną jako wspornik W miejscu, gUt łaby podpora. Przedstawiono tuta; dokładnie połowę sklepienia, które nakrywałoby ośmioboczne wnętrze z jednym słupem pośrodfen, o trójkątnych podziałach przęsłowych, z dodatkowym w ich obrębie poddałem

** Ibidem, s. 111. » Ibidem, s. 95.

t-