PICT2503

56

6.2. IJczhowe mierniki urzeźbienia

Rzeźbę różnych jednostek terytorialnych, tak naturalnych (np. zlewnie) jak i sztucznych o charakterze bądź administracyjnym (gmina, wieś) bądź też geomctiycznym (np kwadraty o określonej powierzchni) - można porównywać między sobą przy zastosowaniu licznych mierników liczbowych.

Do charakterystyki ukształtowania terenu można stosować następujące parametry

•    spadek średni

•    wysokość średnia

•    amplituda rzeźby

•    gęstość sieci dolinnej

•    intensywność urzeźbienia

6.2.1. Spadek średni i ttysokość średnia

Mierniki te pozwalają w ogólny sposób porównywać między sobą różne pod względem rzeźby obszary. Są to wartości obliczone jako średnie ważone, przy czym wagą jest powierzchnia Spadek średni (i.) danego terenu można obliczyć ze wzoru:

gdzie:

i (ii, i;,.... i„) - środki przedziałów poszczególnych klas spadków (wyrażone w procentach lub

stopniach),    ■ —------

P (Pi, P2,.... P_B) - powierzchnie zajęte przez poszczególne klasy spadku (km²).

Średnią wysokość (H.) badanego obszaru wyliczamy ze wzoru:

H.=

T.H-P

!L^P gdzie:

H (Hi, H;,.... H,) - środki przedziałów poszczególnych pięter wysokościowych (m), P (Pi. P;.....Pb) - powierzchnie poszczególnych pięter wysokościowych (km²).

6.2.2. A mpHtmla rzeźby

Różnice wysokości pomiędzy podstawą (dnem łoimy) a wierzchołkiem danej formy noszą nazwę deniwelacji.

Amplitudą rzeźby (czyli zespołu form występujących na określonym obszarze) - nazywamy różnice wysokości pomiędzy najwyższym a najniższym punktem.

Zarówno wartości deniwelacji jak i amplitudy rzeźby określają wysokości względne' wyrażone w metrach

6.2.3. Gęstoić sieci dolinnej

Gęstością sieci dolin naźywamy stosunek długości sieci dolin stałych lub okresowych (bądź też obydwu łącznie) do powierzchni, na której te formy występują (najczęściej obszar zlewni). Parametr ten jest wyrażony w km/km². Gęstość sieci dolin odzwierciedla natężenie erozji rzecznej i stanowi dobry wskaźnik do oceny stopnia rozczłonkowania terenu (vide rozdz. 7,2.2,2;),    /_

"P*

6.2.4. Intensywność urzeźbienia metodą Steinhausa

Intensywność urzeźbienia metodą H. Steinhausa obliczamy dzieląc obszar na kwadraty o powierzchni najczęściej równej Ikm". Dla przekątnych kwadratów obliczamy wskaźniki stopnia urzeźbienia ze wzoru:

u = Jhj-h, +

gdzie:

hi, h_;,.... h_n - wartość.wysokości kolejnych wzniesień i obniżeń wzdłuż linii profilu (przekątnej). Z kolei dla każdego kwadratu obliczamy średni wskaźnik stopnia urzeźbienia u. jako średnią arytmetyczną wskaźników ui i u_: dla przekątnych danego kwadratu:

u, + u:

‘ Wysokość bezwzględna określa wzniesienie liczone w metrach n.p.m.