PICT2532

I

116

117

sali

ii

zanieczyszczonych, spływających i wyżej położonych pół, dużej chłonności nieprzyjemnych zapachów, czy zdolności szybkiego rozkładu odpadów organicznych, ł-ąki i pastwiska w Polsce zimują 12.9 % powierzchni kraju.

J 3.1.3. Ekosystemy leśne

Ekosystemy leśne (sylwoekosystemy)¹ w klimacie umiarkowanym występują na wszystkich możliwych siedliskach, od poziomu morza aż po wysokie góry (do 1500 - 1650 m n p m w Tatrach). W wyższych partiach gór, występowaniu Jasów przeszkadzają zbyt duże śniegi, zimne i wysuszające wiatry oraz krótki okres wegetacyjny. Obecnie lasy w Polsce zajmują siedliska najmniej żyzne lub niedostępne j 9 j j dla rolnictwa, obejmując 28,0 % terytorium kraju.'

Lasy stanowią najważniejszy czynnik stabilizacji procesów biochemicznych w środowisku, wpływają na warunki meteorologiczne w mikro i makro • skali, na ruchy wód gruntowych i powierzchniowych oraz krążenie składników mineralnych w atmosferze i glebie.

Do podstawowych.funkcji ekosystemów leśnych, obok roli produkcyjnej i rekreacyjnej zalicza się:

•    funkcję retencyjną, polegającą na magazynowaniu wody, wpływa to m in. korzystnie na przepływ wód rzecznych (łagodzenie wezbrań, zasilanie w okresach suszy); lasy poprawiają zatem bilans wodny,

•    funkcję glebochronną, polegającą na hamowaniu procesów erozji wodnej i wietrznej, przeciwdziałanie powstawaniu osuwisk, a także lawin;

•    funkcję mikrokiimatyczną: w pobliżu obszarów leśnych wzrasta ilość opadów, stabilizuje się wilgotność powietrza, złagodzeniu ulegają amplitudy temperatury i siła wiatru;

•    funkcję ekologiczną: lasy są bowiem siedliskiem bytowania fauny;

•    funkcję sanitarno-zdrowotną: stanowią naturalny filtr powietrza, poważnie wzbogacają atmosferę w tlen, olejki eteryczne (drzewa iglaste);

•    funkcję krajobrazową: są ważnym elementem decydującym o walorach estetycznych terenu.

Szata roślinna lasu wykazuje strukturę warstwową: oprócz drzew tworzących drzewostan

występuje zwykle warstwa krzewów i młodych drzew stanowiąca podszyt oraz warstwa ziół określana jako runo leśne. Skład gatunkowy lasów na terenach niżowych uwarunkowany jest głównie uwilgotnieniem i żyznością siedlisk. W górach szara leśna różnicuje się zależnie od miąższości i

zasobności gleby w składniki pokarmowe oraz warunków klimacyrznych <,por. ryc. 79}. Stąd. reż lasy iglaste występują w wyższych paniach gór (regiel górny) o stromych stokach i płytkich glebach, a lasy mieszane i liściaste zajmują niższe położenie (regiel dolny), gdzie gleba i klimat sa lepsze Ekosystemem pokrewnym ekosystemu leśnego są zadrzewienia i zakrzewienia terenów nieleśnych, które stanowią istotny element stabilizacji ekologicznej krajobrazu Rożnego rodzaju zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne, środłąkowe przydrożne, wzdłuż cieków i jezior itp wpiywają korzystnie na mikroklimntTWarunki wodne, akustyczne, stanowią ostoję różnych gatunków zwierząt.

12.1.4. Ekosystemy wodne______

Ekosystemy wodne (hydroekosystemy) obok znaczenia gospodarczego, pełnią szereg istotnych funkcji^w środowisku_Wodyj!tojące i płynące są siedliskiem licznych natunków zwierząt oraz roślin. Pełnią one ważnąjolę_w obiegu wody: odprowadzając lub retencjonując wody opadowe i roztopowe; ponadto wpływają na stosunki wodne gruntów z nimi sąsiadujących. W pobliżu powierzchni wodnych, zwłaszcza wód stojących - zaznacza się ich wpływ na warunki klimatu lokalnego (wzrost wilgotności powietrza, łagodzenie wahań tempcratuiy, lokalne tuchy powietrza itp.). Dzięki dużej kumulacji ciepła życic w wodzie nie zamiera w zimie, a niewielka amplituda temperatury w lecie oraz ciepłota ponad 4* C w zimie umożliwiają byt organizmów nic znoszących krańcowych warunków termicznych. Reasumująęjiydroekosystemy odgrywają znaczącą rolę hydrologiczną, klimatyczną i ekologiczną.

Udział lądowych ekosystemów wodnych w powierzchni kraju sięga-2,6-%,—    ——

Zadanie

Na dostarczonej wielkoskalowej mapie topograficznej należy:

•    wyznaczyć ważniejsze ekosystemy (rolne, trawiaste, leśne, wodne itp.)

•    określić przynależność wyróżnionych ekosystemów do pionowych pieter roślinnych oraz stref agroklimatycznych (vide tab. 12)

•    dokonać fizjograficznej charakterystyki poszczególnych ekosystemów, a w szczególności ich ukształtowania (wysokość n p m, ekspozycja, forma terenu, element rzeźby), podłoża, topoklimatu

•    określić oddziaływanie poszczególnych ekosystemów na: stosunki wodne, zagrożenie erozją akwatyczną i eoliczną, warunki klimatyczne i sanitarne środowiska.

Pozycje literatury uzupełniającej nr nr: 12, 19.

’ Jeszcze w Polsce przedrozbiorowej lasy stanowiły 43 % powierzchni.

I