Istnieje wiele takich wskaźników. Papierki uniwersalne stosowane do oznaczania pl I zawierają kompozycje wskaźników.
Wiele wodorotlenków metali z sąsiedztwa przekątnej układu okresowego od wodoru do radonu reaguje jako kwasy z silniejszymi od siebie zasadami i jako zasady z silniejszymi od siebie kwasami. Nazywa się je wodorotlenkami amfote-rycznymi. Przykładowa wodorotlenek ołowiawy (ołowiu (II)) można zapisać symbolicznie jako zasadę Pb(OH)2 bądź jako kwas ołowiawy H2Pb02. W reakcji z kwasem solnym (mocny kwas):
Pb(OH)2 + 2 HC1 = PbCI2 + 2 H20 powstaje chlorek ołowiawy i woda.
W reakcji z wodorotlenkiem sodu, który jest mocną zasadą, powstaje natomiast ołowin sodu i woda:
H2Pb02 + 2 NaOH = Na2Pb02 + 2 H,0.
Produkty zobojętniania wodorotlenków amfoterycznych zasadami występują w postaci związków kompleksowych, jak np.:
|Pb(OH)4]3 jon tetrahydroksoołowianowy (II) lub tetrahydrooksoołowiu (II), [Sn(OH)4]2 jon tetrahydroksocynianowy (II) lub tetrahydrooksocyny (II), |AI(OH)4]' jon tetrahydroksoglinianowy (III) lub tetrahydrooksoglinu (III).
Sole słabych kwasów i słabych zasad, słabych kwasów i mocnych zasad oraz słabych zasad i mocnych kwasów ulegają hydrolizie, tj. reakcji odwrotnej do zobojętniania. W roztworze wodnym sole są całkowicie zdysocjowane na jony, stąd też reakcje hydrolizy przebiegają pomiędzy wodą i jonami. Efektem reakcji hydrolizy są kwasy i zasady, z których sole powstały. Sole mocnych kwasów i mocnych zasad nie ulegają hydrolizie.
NH4C1 (chlorek amonu) jest solą mocnego kwasu IIC1 i słabej zasady NII4OH: #
NH4OII + HCI <-* NH,|CI + H20.
Reakcja odwrotna, biegnącu / prawej strony na lewą, to reakcja hydrolizy NI I4CI dysocjuje na jony amonowy i chlorkowy: NII4CI <-» NI 1/ • ( I W mil cji hydrolizy jon NI l/ reaguje / wodą, dając słabą zasadę anionową:
Nil/ + 2H20 NII4OH t IRO'.
Występujący w roztworze MCI (mocny kwas) powoduje występowanie pi/ewią stężenia jonów H10+ nad stężeniem jonów OH', roztwór jest kwaśny i pil 7 CI^COONa (octan sodu) jest solą słabego kwasu octowego (IIROOI i mocnej zasady NaOH. Jon octanowy CH3COO reaguje z ll2() w proic.i hydrolizy:
CHjCOO’ + H20 <-> CH3COOI1 + OH .
W roztworze występuje przewaga stężenia jonów OH (od NaOH) nad le ■ niem jonów oksoniowych, pochodzących z CH3COOH. Roztwór jest /usadów i pil> 7.
Węglan sodu Na2C03 jest solą silnej zasady NaOH i słabego kwasu węgli wego H2C03. Reakcję zobojętniania i odwrotną, tj. hydrolizy, zapisze się c/i steczkowo następująco:
H2C03 + 2 NaOH Na2CO., + 2 H20.
Sól Na2C03 dysocjuje na jony: Na2C03 2 Na’ + CO3" . Jon węglanów CO," reaguje z wodą w odwrotnej reakcji hydrolizy według równania
COj~ + 2 H20 = H2C03 + 2 OH .
H2COj jest kwasem słabo zdysocjowanym. W roztworze występuje pr/cwai stężenia jonów OH nad H3O'. Roztwór jest zasadowy i pil > 7.
Reakcje hydrolizy pozwalają na wyjaśnienie, dlaczego wodne ro/.lwo obojętnych soli wykazują odczyn kwaśny, zasadowy lub obojętny.
Pomiędzy składnikami układu, w którym ma miejsce hydroliza, ustala pewien stan równowagi, który charakteryzuje stała równowagi K'h. W pr/.ypa ku równania cząsteczkowego reakcji hydrolizy węglanu sodu (analogicznie in sole) stała równowagi będzie stosunkiem iloczynu stężeń molowych produkli reakcji hydrolizy do iloczynu stężeń jej substratów:
K, [H2C03][Na0H]2
* |HaO]ł|Na,COj] '