PZP 1918 1994 s5

h/< > i wymiar przejawiania się polityki zagranicznej ma charakter laklyi /ny. I n decydenci koncentrują uwagę na wybieraniu okieś-I' my i h kierunków i zagadnień (wraz ze sposobami ich realizacji) dla U pośredniej aktywności różnych organów państwowych w stosunki. h międzynarodowych. Jest to proces ciągłego oraz praktycznego weryfikowania i rozpoznawania stanu, aktualnych uwarunkowań i N/ans rozwoju zewnętrznej aktywności państwa w poszczególnych układach i sferach powiązań międzynarodowych (a także aplikacji wniosków płynących z tej oceny). Wymiar ten obejmuje także pobudzanie aktywności, wspomaganie i instrumentalizację tzw. społecznego zaplecza polityki zagranicznej (oddziaływanie na opinię publiczną, środki masowej komunikacji społecznej, itd.). Rola tego wymiaru polityki zagranicznej polega więc na kształtowaniu praktycznych, bardzo „widocznych” linii polityki zagranicznej zgodnych z. racją sianu. W rej sferze kryterium oceny polityki zagranicznej stanowią jej pragmatyzm i realizm.

Politykę zagraniczną państwa można więc analizować i interpretować stosując różnego rodzaju kryteria i podejścia. Ponadto trzeba uwzględniać fakt, że współczesny świat cechuje coraz, większa współzależność państw, przejawiająca się w postaci procesów internacjonalizacji i instytucjonalizacji, które wpływają na możliwości prowadzenia polityki zagranicznej przez poszczególne państwa. Z jednej strony procesy te rozszerzają bowiem możliwości działania, gdyż za ich pomocą państwa są w stanie lepiej zaspokajać swoje rosnące potrzeby. Z drugiej strony jednakże ograniczają, one owe możliwości działania poprzez fakt coraz większego ograniczenia ich faktycznej suwerenności. Ten ważny aspekt musi być zwłaszcza uwzględniany w analizach polityki zagranicznej państwa w długich okresach.

W początkach XX wieku mechanizm i instrumenty polityki zagranicznej z. pewnością nie były takie same jak u schyłku obecnego stulecia. W tym czasie nastąpiły rewolucyjne wręcz zmiany, jak: dynamiczny rozwój środków komunikacji, łączności, masowego przekazu, systemów komputerowych i przetwarzania danych itd. Trzeba o tym pamiętać, próbując analizować i oceniać z dziesiejszej perspektywy politykę zagraniczną państwa w różnych okresach jego dziejów'.

Na temat polskiej polityki zagranicznej powstało do tej pory wiele pogłębionych studiów, które z różną szczegółowością rzetelnością i /. różnych punktów widzenia rozpatrywały konkretne problemy, dziedziny i kierunki zewnętrznej aktywności państwa polskiego. Napisanie jednej kompletnej monografii obejmującej okres od uzyskania niepodległości w 1918 roku do dnia dzisiejszego jest z pewnością zadaniem niezwykle złożonym, wymagającym głębokich studiów i dużego zespołu badaczy. Praca taka siłą rzeczy musiałaby zawierać również szereg uproszczeń i skrótów; jej rozmiary musiałyby także znacznie przekraczać objętość tego, co w przypadku tej książki autorzy przekazują swym czytelnikom.

Sądzimy jednak, że opracowanie choćby skrótowego zarysu tej problematyki jest potrzebne i w skazane. Rozwiązanie takie podsuwają również, wzglądy praktyczne. W bieżącej pracy resortu spraw' zagranicznych, przy okazji przygotowywaniu i czytania różnych opracowań, spotkań / przedstawicielami innych państw, w kontaktach / młodymi adeptami dyplomacji, a także w środowiskach akademickich i szkolnych, powracają bowiem pytania o to, gdzie i w jaki sposób można otrzymać różne, w tym niekiedy również podstawowe informacje o współczesnej i dawnej polityce zagranicznej Polski, jak s/ukać informacji w tak wielu rozproszonych źródłach, jak weryfikować zróżnicowane, a niekiedy wręcz przeciwstawne, opinie formułowane na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat.

Tc właśnie potrzeby były dla nas zasadniczym bodźcem przy konstruowaniu koncepcji i struktury niniejszego opracowania. Generalnie traktujemy je jako przewodnik po elementarnych zagadnieniach naszej polityki zagranicznej oraz próbę uporządkowania bardzo bogatego materiału faktograficznego i bibliograficznego z tej dziedziny. Autorzy uznali przy tym, iż w pracy o tak ograniczonej objętości rzeczą najważniejszą jest zaprezentowanie zobiektywizowanej, zwięzłej, ale możliwie treściwej informacji dotyczącej polskiej polityki zagranicznej ostatnich dekad. Dlatego też uważny Czytelnik nic znajdzie w niej w zasadzie otwartych polemik, dotyczących skrajnych nierzadko poglądów formułowanych pod adresem tej dziedziny aktywności pa listwa w tak długim i niezwykle /różnicowa nym okresie jego dziejów.

13