Re exposure of DSC03199

nośc uprawy roli i budowy domów. Od III tyni^cltfcia p.n.o., można tubwrwowu znaczny rozwój rzemiosła i intensyfikuję kontaktów ze światem zewnętrznym, prawdopodobnie wtedy też powstają izlątki miast Wspomniane przemiany atu ly się źródłem niezwykłej roswqju Krety w następnym ttatędwlu i przynęto wały grunt pod powstanie nowej (M^aniiagi spohv»n«*t

Dla Greków przeszłość wyspy była ftwłłem wielu mitów, których centralną postacią był Minos. syn Europy i Otzu»*, uwatzuty aa pt nwodtowę i twnną morskiej potęgi Krety. Od imienia tę postaci cywtUfoję nnwyąiąnt zlę na Krecie w U tysiącleciu p.n.e nazywamy minąską.

Odkrywcą cywihsaęji minjskią) byt angielski archzoitg Artur Kvana, który od 1897 r. prowadził wykopaliska w Knozsw. nąjwaZniej*ay m a krrtettskich ośrodków politycznych i NttpjajdL Artur Evzn» zaproponował obowiąięlącą nadal, chociaż z pewnymi modyfikacjami i uściśleniami. periodyaację dziejów Krety w epoce brąza.

Chnutkpi epoki brąiu aa Krocze przedstawia aaą następująco:

—    okres acaesaMaiaędi 9000 r. pa.w — 9000 r. pne

—    okres tndnicziinęAi 9000 r. psa. — 1580 r. p ne.

—    okres pńran—wnętki 1S60 r. psa — 1100 r. pa t.

Pałace. Na początku □ tyiiąrkiit pas. zaczęto wznosie na Krecie obszerne wieWankcyjne budowie, które srrMnhalri nazwali .pałacami' N aj wspanialsze, odkryte w Kimro. pałarr Fąptzt i Msiis wzniesiono po 1700 r. p.n.e.

Punktem ceetraknra ’ była pod worze. wokół kurnego wznoszono liczne jiimik ■ »iia o rttanndny    rannin Pałac minojski był bowiem nie

tylko ró itlią władcy, lecz taksę nśmdkiam produkcji rzemieślniczej, również o charakterze teksasowym- Ptemruzcrmia gospodarcze ‘warsztaty, magazyny itp.) rąjmnwały larzyuą parter jwfaggł ze skrzydeł pałacu, natomiast apartamenty ■aesskałne i rdirjałnr inagdouały aę na piętrze, a projektowano je i większą dbałością o wystrój i architektoniczną harmonię. Ściany zdobiono wielobarwnymi fwskami. ar fawyl dominowały motywy roślinne, przedstawienia ptaków i zwierząt oraz sceny kultowe <np. sala tronowa w Knossos).

Około 1450 r. paa prawie wszystkie ośrodki na Krecie zostały zniszczone, wyjątek stawowi pałac w Kuoesoa, który nosi ślady zniszczeń datowane na około 1375 r. Mnie) więcej w tym samym    pojawili się na wyspie najeźdźcy z Grecji

kontynentalnej 'liykeńczycy _f. którzy z Knossos rządzili Krętą przez następne dwa stulecia

Przyczyny upadku pałaców aa Krecie są dis współczesnych historyków niejasne. Jako prawdopodobne hipotezy wymienia się trzęsienia ziemi, zamieszki wewnętrzne i oczywiście inwazję Mykeóczyków, ale żadna z tych interpretacji nie jest w pełni satysfakcjonująca Przez wiele lat za głównego sprawcę upadku cywilizacji minojslńaj uważany był wulkan na wyspie Thera iSantoryn), którego wybuch około 1500 r. zniszczył dużą część tej wyspy, odległej od Krety o około

UO km. W ostatnich latach pojawiła się jednak tendencja do pomniejszania moczenia tego faktu dla dziejów Krety. Badacze zwracają uwagę przede wszy-skirn na rozbieżność w chronologii — zniszczenia na Krecie są późniejsze od daty wybucha wulkanu.

Mieszkańcy Krety posługiwali się kilkoma rodzajami pisma, a najstarsze są piktogramy na pieczęciach i hieroglify przypominające pismo hetyckie. Wraz r cywilizacją pałacową pojawiło się natomiast pismo ąyłabiczne zwane (od poli-■iowanych tabliczek, na których pisano) linearnym. Pismo to badacze dzielą na dwa rodzaje: starsze i jeszcze nie odczytane — linearne A. oraz późniejsze — linearne B, o którym będzie jeszcze mowa w rozdziale o kulturze mykeńskiej.

Przyjmuje się, że w epoce pałaców władca Knossos, którego z braku lepszego określenia nazywamy królem, sprawował jakąś formę kontroli nad resztą wyspy. Evans sądził, że król rezydujący w Knossos nosił tytuł Minos i był jednocześnie ujwyiszym kapłanem, co dość trudno potwierdzić na podstawie zachowanych źiódeł. Dlatego też część współczesnych historyków odnosi się do tego poglądu zdużą rezerwą, chociaż ma on nadal wielu zwolenników.

Podobnie rzecz się ma z dominującą w starszych opracowaniach koncepcją kretyńskiej thalasaokracji (od gr. thalassa - morze, kra tein — rządzić), uważaną obecnie za bardzo słabo udokumentowaną. Teoria o istnieniu w połowie II tysiąc-laria kreteńakiego imperium morskiego ma swoje korzenie w starożytności. Już Homer pisał bowiem o okrętach z Krety, które Idomeneus przyprowadził pod