Re exposure of DSC03380

ne z cesarzem było święte {sacrum). Wymyślne formy ceremoniału dworskiego miały wyróżniać władcę od zwykłych śmiertelników, wywyższenie jego osoby służyło przywróceniu nadszarpniętego autorytetu cesarskiego. Utrzymanie się przez 21 lat na tronie zawdzięczał jednak Dioklecjan nie swemu boskiemu autorytetowi, ale umiejętnościom rządzenia i wielu trafnym posunięciom administracyjnym. Sam Dioklecjan nie miał talentów militarnych, ale umiał dobierać sobie odpowiednich współpracowników i zdolnych wodzów.

Trudności zewnętrzne i obawa uzurpaęji skłoniły cesarza do wprowadzenia stopniowo systemu współ rządów dwóch Augustów i dwóch Cezarów, na Wschodzie i na Zachodzie Imperium. W II i III w. stosowano już wprawdzie niejednokrotnie współistnienie władzy dwóch cesarzy (np. Marek Aureliusz i Lucjusz Werus, później Kommodus; Septymiusz Sewerus i jego synowie, następnie Walerian i Galienus). ale nowością było wprowadzenie współrządów osób zupełnie ze sobą nie spokrewnionych i przydzielenie im stałych pomocników i następców - Cezarów.

Powstanie systemu rządów czterech cesarzy, czyli tetrarchii (z greckiego -rządy czterech) kształtowało się stopniowo i było wynikiem nacisku okoliczności zewnętrznych. Na razie Dioklecjan rządził sam. ale w 286 r. trudna sytuacja w Germanii i Galii zmusiła go do mianowania Maksymiana Cezarem, a wkrótce potem po uzurpacji Karauzjusza w Brytanii - drugim cesarzem czyli Augustem. Powołany do współrządów Maksymianus, zwany Herculius (286-305 i 306-310 r.) miał opanować trudną sytuację w zachodniej części Imperium. Jego głównym zadaniem stało się stłumienie mchu bagaudów w Galii, który rozwinął się z całą siłą w latach osiemdziesiątych III w. Wodzowie powstańców, Aelianus i Aman-dus, utworzyli dużą armię, której nie mogły pokonać siły miejscowej arystokracji galijskiej. Obąj przywódcy bagaudów dążyli do zdobycia władzy cesarskiej, nosili zapewne tytuł Augustów. Interesy warstw posiadających mogła ochronić jedynie interwencja rzymska. Nowy cesarz, Maksymianus, zdołał po ciężkich walkach złamać siły powstańców, za co chwalony był w panegirykach inspirowanych przez galijską arystokrację.

Dalsze powikłania w sytuacji zewnętrznej zarówno na Zachodzie (umacnianie się Karauijusza w Brytanii), jak i Wschodzie (zagrożenie ze strony Persów) skłoniły Dioklecjana do rozszerzenia współrządów dwóch władców i powołania Cezarów przez Augustów. Tak więc od 293 r. każdy z Augustów miał mieć swego współpracownika i następcę z tytułem Cezara. W marcu 293 r. Cezarem Maksymiana na Zachodzie i jego zięciem został Konstancjusz Chlorus, a w maju tegoż roku Cezarem Dioklecjana na Wschodzie i także jego zięciem - Galeriusz. Obąj wyniesieni do rangi Cezarów oficerowie pochodzili z Iliyricum i byli doskonałymi wodzami. Było zatem odtąd czterech cesarzy. Władza ich miała jednak tworzyć jedność 1 była zhierarchizowana. Wyższość Dioklecjana jako pierwszego Augusta wyrażał jego przydomek Iauius i wcześniejsza data objęcia władzy, podczas gdy Maksymianus nazywał się Herculius i był drugim Augustem.

Tetrarchła nie wprowadziła formalnego podziału terytorialnego państwa, w zasadzie wszyscy cesarze mieli władzę nad całością Imperium. Przydzielono

Tetrarchowie. posąg na kolumnie porfirową „ Wenecji Pmucw oeearay mmją podkntM ich .(wdobiefwlw*

im jednak zadania na określonym obszarze: Konstatujusz miał cię ujmować specjalnie sprawami Galii i Brytanii, Maksymianus - Italii. Afryki i Hiszpanii. Obszary naddunąjskie podlegały kontroli Galeriusza. zaś Dioklecjan opiekował się głównie Wschodem. Charakterystyczne jest, te żaden z cesarzy nie rezydował na stałe w Rzymie; siedzibą Dioklecjana była Nikomedia w Bitynii, a Moksymia-na — nąjpierw Akwileja, potem — Mediolan. Galeriusz przebywał zwykle w Sir-mium nad rzeką Sawą, Konstancjusz zaś - w Trewirze. Głównym zadaniem Konstancjusza była likwidacja państwa Karauijusza (później zaś Allektusa w Brytanii - 296 r.). Galeriusz odniósł wielkie sukcesy w wojnie z Persami (297 r.). co zapewniło Rzymowi korzystne ustalenie granicy na Wschodzie (pokój 299 r.).

W wyniku dalszej ewolucji tetrarchii ideą Dioklecjana stało się. aby Augustowie panowali przez 20 lat, po czym mieli dobrowolnie abdy kowal na rzecz swoich Cezarów, którzy staną się Augustami i powołąją nowych wspdłriądców. Wydaje się, te Dioklecjan przyjął to rozwiązanie głównie pod naciskiem Galonu-sza. Cezarowie domagali się, aby Augustowie ustąpili im władzy w określonym terminie, Dioklecjan to zaakceptował i obaj cesarze abdykowali 1 maja SOS r., w dwudziestym roku swoich współrządów. Konstsmjusz i Galeriusz powołali nowych Cezarów 1 mieli tak te ustąpić po 20 latach rządów. Ten pozornie prosty

601