Re exposure of DSC03346

Italii groziło zmniejszenie się zaludnienia. Cesarze z dynastii Antoninów od Nerwy poczynając próbowali powstrzymać to ujemne zjawisko poprzez tzw. fundusz alimentacyjny. System alimentacyjny rozwinął cesarz Trojan. Teksty inskrypcji z północnej Italii dowodzą, że pieniądze z tego funduszu były pożyczane na niewielki procent (zwykle 5 proc.) właścicielom ziemskim, mającym Średniej wielkości mąjątfci w tej okolicy. Procenty płacone przez nich były wydatkowane na wychowanie nieletnich sierot, głównie chłopców. Cele systemu alimentacyjnego były wyraźnie demograficzne, a nie były pomyślane (jak dawnej sądzili niektórzy autorzy) jako środek polepszenia struktury agrarnej Italii.

W Italii przeważały nadal majątki wielkich właścicieli. Bogaci posiadacze ziemscy zarzucali coraz bardziej intensywną gospodarkę typu uilla, nastawioną na zbyt towarów, na rzecz wielkich samowystarczalnych kompleksów dóbr zwanych latifundia, w których przeważała gospodarka ekstensywna: uprawa zbóż i hodowla. O tym typie gospodarki mówi z pewną retoryczną przesadą Pliniusz Starszy, uznając, że latyfundia zgubiły Italię.

Proces stopniowego upadku Italii można zaobserwować również w niektórych działach produkcji rzemieślniczej. Jeszcze w I połowie I w. n. e. z Italii wywożono wyroby metalowe i ceramikę typu term sigillata, której głównym producentem było etruskie miasto Arreęjum. W II w. n.e. prymat gospodarczy Italii w stosunku do prowincji wyraźnie się zachwiał. Dotyczyło to przede wszystkim produkcji wina i oliwy, ceramiki i wyrobów metalowych. W pewnych ria-hMWmach gospodarki Italia pozostała jednak nadal aktywnym producentem. Wzrosła uprawa zbóż, Italia produkowała około 80-90 procent zboża, które konsumowała. Rozwijało się nadal rzemiosło budowlane, zwłaszcza warsztaty produkujące cegłę i dachówkę, wiązało się to z intensywną rozbudową Rzymu i miast italskich w I i II w. n.e. W związku z bardzo wysokimi kosztami transportu, zwłaszcza lądowego, opłacała się zawsze bardziej produkcja miejscowa. Rozwijały się zatem wszystkie gałęzie rzemiosła, służące potrzebom ludności i jej dużych skupisk jak Rzym.

W I i II w. me. rozwijało się na ogół intensywnie życie miast italskich, które zachowały swoje specyficzne odrębności ustrojowe. Najlepiej można poznać tycie italskich miast dzięki bogactwom wykopalisk w Pompejach i Herkulaneum zniszczonych na skutek wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e. Pompeje mogą służyć nie tylko jako przykład zabudowy przeciętnego miasta w Kampanii dostarczając unikalnych zabytków wyposażenia wnętrz, przede wszystkim wspaniałych malowideł. Wykopaliska pompejańskie są również świadectwem intensywnego życia politycznego mieszkańców miasta. W przeciwieństwie do Rzymu, gdzie uprawnienia polityczne stały się tylko formalnością, cała władza przeszła zaś w ręce cesarza i jego zaufanych, municypia italskie przeżywały okres dużego zainteresowania lokalną polityką. Wybory urzędników miejskich stawały się okazją do rozpalenia namiętności politycznych, świadczą o tym żywe napisy wyborcze na morach (graffiti) w Pompejach. Zachwalały one ulubionych kandydatów nie szczędząc często uszczypliwych uwag przeciwnikom.

Dla tycia miejskiego w Italii, a później takte w prowincjach charakterystyczne jest zjawisko euergetyzmu <gr. euergete* - .dobroczyńca’>. licznych materialnych świadczeń ze strony bogatych patronów, urzędników municypalnych itp. w postaci wznoszenia okazałych budowli, a takte rozdawnictwa pieniędzy, urządzania publicznych posiłków i innych darów. Jakkolwiek część tych wydatków wracała do grupy ekonomicznie uprzywilejowanej ( na pierwszym miejscu w rozdawnictwach figurują dekurionowie. a na drugim zwykłe AuguataUa), to przeciek stanowiły one powatne obciążenie arystokraci municypalnej.

Samorząd miejski dawał oluuję do zaspokojenia ambicji politycznych; uzyskanie wyższych rangą funkcji municypalnych otwierało csęsto    drogę

awansu. Już August wprowadził do senatu .kwiat kolonii i municypiów italskich”, politykę tę kontynuowali następni cesarze. Stopniowo jednak a miastami italskimi zaczęły ostrzej rywalizować ośrodki prowincjonalne, które wykazywały coraz większe polityczne ambicje.

Przemiany w życiu ekonomicznym Italii wymagały odpowiednie) organizacji importu. Miasto Rzym już w okresie republiki było przede wszystkim wielkim ośrodkiem konsumpcji. Ten charakter miasta jeszcze bardziej zaznaczył się w okresie cesarstwa. Rzym potrzebował stale olbrzymich dostaw zboża, wina i oliwy, różnego rodzaju produktów żywnościowych i artykułów luksusu. Cały świat śródziemnomorski, a częściowo także dalekie obszary Indii i Chin dostarczały najróżniejszych towarów dla zaspokojenia potrzeb stolicy Imperium Rzymskiego. Konieczne było stworzenie specjalnego portu dla zaopatrzenia Rzymu. Tego typu ośrodkiem stała się leżąca u ujścia Tybru Ostia. W okresie wczesnego cesarstwa wyrosła ona na jeden z większych portów w rąjonie Morsa śródziemnego.

Ostia. Czarno-biała mozaika * domu* uigdum

533