Re exposure of DSC03373

(/. II, III Porthica). Galienus rozwinął te idee decydując się na zakaz obsadzani* przez senatorów jakichkolwiek stanowisk oficerskich w wtyaku, a zwłaszcza dowodzenia armiami. Senatorscy legati legionis zostali wszędzie zastąpieni przez ekwickich prefektów. W nowym systemie możliwy był dla zwykłego żołnierza pełny awans, aż do mianowania dowódcą własnego legionu włącznie, osiągnięta została zatem całkowita demokratyzacja armii. Galienowi chodziło nie tylko o umniejszenie roli politycznej senatorów, ale o powierzanie stanowisk wyższych oficerów ludziom kompetentnym, mającym rzetelne wyszkolenie wojskowe. Dalszą konsekwencją tej reformy powinno było być pozbawienie władzy wąjakowęj namiestników prowincji - senatorów (.legali August i pro praetore). Galienus nie pozbawił jednak senatorów prawa pełnienia godności namiestników prowincji cesarskich, choć często na ich czele stawiał .zastępców* ekwickich czyli uicarii lob agentes vices praesidum. Kierunek dalszych przemian to pełne oddzielenia władzy cywilnej namiestników od stanowisk dowódców wojskowych, zasadę tę konsekwentnie wprowadzili dopiero Dioklecjan i Konstantyn.

Najważniejszą reformą wojskową Galiena było stworzenie silnej armii rezerwowej z konnicy. Zasadniczą słabością armii rzymskiej był bowiem jej garnizonowy charakter, brak było rezerw, które można by szybko przerzucić na najbardziej zagrożony odcinek frontu. Rolę tę częściowo spełniały vexUlationes czyli oddziały wydzielone z legionów lub auziliów. Galienus zdawał sobie także sprawę, że taktyka rzymska była już przestarzała, z barbarzyńcami trzeba było walczyć w nowy sposób, coraz większe znaczenie uzyskiwała konnica. Toteż cesarz wyłączył wszystkie jednostki jazdy z różnych rodzajów wojsk, dodał do nich nowe znaczne siły, przede wszystkim jeźdźców dalmackich, oraz połączył je pod jednolitym dowództwem. Tak powstała potężna armia rezerwowa kawalerii, zwana po prostu eguites. Stanowisko ich dowódcy wyrosło teraz na pozycję pierwszoplanową w państwie usuwając na dalsze miejsce prefektów pretorianów. Siła nowych oddziałów mogła się jednak obrócić przeciw cesarzowi. Pod koniec życia Galiena zbuntował się przeciw niemu dowódca jazdy, Aureolus. Cesarz zdołał zdusić ten bunt, ale wkrótce powstał spisek, na czele którego stanął nowy dowódca jazdy, Klaudiusz, przyszły imperator. Droga do tronu wiodła zatem przez dowództwo armii rezerwowej (konnicy). Potwierdzili to następni cesarze, Aurelian i Probus.

Reformy wojskowe Galiena umożliwiły mu odniesienie sukcesów militarnych w walce z Germanami (268 r.l, a następnie także cesarzom iliryjskim, Klaudiuszowi i Aurę lianowi. Polityka Galiena wytyczyła kierunek zmian, które zostały ostatecznie przeprowadzone przez Dioklecjana, a zwłaszcza Konstantyna.

Mianem cesarzy Uiryjskieb obejmuje się kilku cesarzy, którzy pochodzili z obszaru Dlyricum i innych prowincji naddunąjskich, dostarczających w tym czasie najlepszych żołnierzy. Cechą charakterystyczną rządów Klaudiusza II, Aurelia-na i Probusa jest szybki i wysoki awans tych skromnie urodzonych ludzi, zawdzięczany talentom wodzowskim, uzyskanie władzy przy pomocy armii, rządy silnej ręki i dalsze kształtowanie absolutyzmu cesarskiego. W przeciwieństwie do Galiena trzej iliryjscy cesarze Żołnierscy, a zwłaszcza Klaudiusz i Probus,

SM

uzyskali wysoką ocenę historiografii senatorskie). Jęj przedstawiciele nic mogli jodynie przebaczyć Galionowi, przedstawicielowi starego rodu senatorskiego U-cyn i uszów, „zdrady" swego stano. Historiografia wyolbrzymiała zasługi jego następców. choć nie cofnęli ani reform Galiena Cesarze iliryjscy odrestaurowali pozycję zewnętrzną Rzymu i przywrócili jedność Imperium dzięki skutkom zasadniczych reform wprowadzonych przez Galiena, a mianowicie: powołaniu armii rezerwowej konnicy, odsunięciu senatorów od stanowisk oficerskich i zapoczątkowaniu rozdzielenia władzy cywilnej i wojskowej.

Pierwszy z cesarzy iliryjskkh. Klaudiusz II Gocki <268-270 r.t, został dowódcą jazdy w roku 268 i brał udział w spisku przeciw Galionowi. Stand się jednak o zatarcie tego faktu. Surowo ukarał Aureoiusa i przeprowadził uznanie Galiena za boga. Klaudiusz odniósł wielkie sukcesy w walce z najeźdźcami germańskimi Zdołał uratować Italię przed nowymi atakami Alamanów. ale tysiące Gotów i He-rulów zalały Półwysep Bałkański W bitwie pod Naissus w 269 r. wielką rolę odegrała zreformowana przez Galiena jazda, na czeto eęuits* Dalmatae stał L. Domicjusz Aurelian. Zwycięski Klaudiusz Gocki nie zdołał jednak przywrócić jedności państwa. Pogorszyła się zwłaszcza sytuacja na Wschodzie, gdzie Zenobia dążyła do pełnego oderwania państwa Palmyry od Rzymu. Klaudiusz nie zdołał rozwiązać tych problemów, na początku 270 r. umarł na dtumę.

Próba objęcia władzy przez brata Klaudiusza nie powiodła się. Żołnierze obwołali imperatorem ulubieńca armii, dowódcę jazdy. Aureliana <270-275 r.t.

W jego osobie państwo rzymskie zyskało wielkiego wodza-cesarza, którego porównać można jedynie z Trąjanem i Septymiuszem Sewerem. W czasie najazdu germańskiego na Italię w 270 r. doszło jednak do poważnych trudności wewnętrznych. W Rzymie wybuchł wielki bunt pracowników mennicy, głównie niewolników, spowodowany jej zamknięciem (cesarz planował reformę pieniądza). Przewodził walce niewolnik Felicissimus, pełniący funkcję prokuratora. Zamieszanie wykorzystała również część senatorów buntując się przeciw cesarzowi. Aurelian pokonał Germanów i zwrócił się przeciw Rzymowi. W krwawej rozprawie ze zbuntowanymi pracownikami mennicy poległo wielu żołnierzy, zginał także przywódca niewolników, FeliciBsimus. Rozpoczęły się procesy wielu senatorów, zapadły wyroki śmierci i konfiskat.

Aurelian dążył do przeprowadzenia wielu reform wewnętrznych w państwie. W trosce o odrodzenie gospodarki rozpoczął dzieło reformy systemu monetarnego. Za rządów Galiena i Klaudiusza moneta rzymska całkowicie zdewaluowała się, bite wówczas denary były właściwie miedziane i zawierały tylko około procenta srebra. Aurelian wprowadził nowe podwójne denary, Antoniniani, o zawartości 4 procent srebra. Były to jednak monety przynąjmnląj posrebrzane, których wartość oparto na kursie złota. Zasługą Aureliana była skuteczna reakcja na gwałtowny spadek wartości pieniądza i oparcie całego systemu monetarnego na obliczeniach realnych. Cesarz nie był w stanie prąywródć pełnowartościowej monety srebrnej nawet po zagarnięciu skarbów Palmyry.

Panowanie Aureliana stanowi ważny etap w kształtowaniu się absolutyzmu cesarskiego. Aurelian przyjął tytuł deus et dominus (natut), takie hasła kazał bić

587