Re exposure of DSC03310

ZAŁAMANIE SIĘ PODSTAW USTROJU RZYMSKIEGO W OKRESIE SCHYŁKU REPUBLIKI (133-30 R. P.NJZJ. WALKI SPOŁECZNE I GŁÓWNE WYDARZENIA POLITYCZNE

Zdobycie i zniszczenie Kartaginy w 146 r. p.n.e. zamyka okres ówietnoid republiki rzymskiej. Wkrótce potem wystąpiły pierwsze znamiona kryzysu ustają państwa rzymskiego, nie dostosowanego do panowania nad światowym Imperium. Nowy okres w dziejach Rzymu, zwany schyłkiem republiki, otwiera wystąpienie Tyberiusza Grakcha z projektem reformy agrarnej (133 r. p.n.e.). Po upadku prób demokratyzacji ustroju rzymskiego podjętych przez Gajusza Grakcha (123/122 r. p.n.e.) nobUitas znów umocniła swoje stanowisko w państwie. W tym czasie jednak wybuchły pierwsze wielkie powstania niewolników na Sycylii.

Przedłużająca się wegna z królem numudyjskim Jugurtą (111—105 r. p.n.t), który zastosował przekupstwo jako metodę działania politycznego w Rzymie, podważyła autorytet moralny nobUitas i senatu. W czasie tej wojny rozpoczął karierę Gąjusz Mariusz, który uzyskał pierwszy konsulat w 107 r. p.n.e. Pod jego dowództwem Rzymianie pokonali niebezpieczne plemiona germańskich Cym-biów i Teutonów. Zwycięstwo to Rzym zawdzięczał w znacznym stopniu reformie wojskowej, przeprowadzonej przez Mariusza Uzyskał on szósty konsulat w 100 r. p-o.e. Doszło wówczas do rozłamu wśród popularów, stronnictwa antysenackie-go, któremu dotychczas przewodził Mariusz.

Nowe trudności wewnętrzne stwarzali sprzymierzeńcy domagający się równouprawnienia z Rzymianami W latach 90-88 p.n.e. doszło do wojny ze sprzymierzeńcami. Rzym został zmuszony do znacznych ustępstw wobec ogółu mieszkańców Italii. Jednocześnie pegawiły się trudności w sytuacji zewnętrzną). Niebezpiecznym przeciwnikiem okazał się król Pontu, Mitry da tes VI. który zjednoczył pod swą władzą większość terenów Aąji Mniejszej i zaatakował rzymską prowincję Azję. a następnie Pragę. W latach 89-84 p.n.e. Rzym prowadził 1 wojnę z Mitrydatesem. Zakończył ją wódz a ramienia stronnictwa optymatów (obrońców senatu) L. Korneliusz Sulla. Spieszył on z powrotem do Italii, aby podjąć walkę zbrojną o władzę.

I wojna domowa (83-82 r. p.n.e.) zakończyła się zwycięstwem Sulli, który ogłosił się dyktatorem (82-79 r. p.n.e.> przeprowadząjąc wiele zasadniczych reform politycznych o charakterze konserwatywnym. Reformy te utrzymały się do 70 r. p.n.e. Ważne wydarzenia wewnętrzne i zewnętrzne zmusiły jednak Rzymian do zniesienia konstytucji su Hańskiej. W łatach 80-72 p.iie. stłne ognisko oporu zorganizował w Hiszpanii Sertoriusz. dawny stronnik Mariusza. W 73 r. p.n.e. wybuchło najgroźniejsze powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa, które zagroziło całej Italii. Na Wschodzie wznowił walkę z Rzymem Mitrydates. Pokonanie Spartakusa (71 r. p.n-e.) było dziełem M. Licyniusza Krassusa. Porozumiał się on z Gnejusżem Pompęjuazem, który ujarzmił Hiszpanię i resztki powstańców niewolników w Italii. W. 70 r. p.n.e. Krassus i Pompejusz objęli konsulat i przeprowadzili reformy likwidujące zasadnicze zmiany ustrąju, wprowadzone przez Suitę. W tymże roku miał miejsce słynny proces namiestnika Sycylii, Werresa, którego oskarżał M. Tuliusz Cycero. Jako konsul 63 r. p.n.e. doprowadzi! Cycero do wykrycia sprzysiężenia Sergiusza Katyliny i skazał spiskowców na śmierć.

Wojnę na Wschodzie przeciw Mitry da tesowi prowadził dalej L. Lukullus, który odniósł poważne sukcesy. Intrygi w Rzymie doprowadziły jednak do zmiany dowództwa, które objął w 66 r. p.n.e. Pompąjusz. Zdołał on ostatecznie podbić państwo Mitrydatesa przyłączając do Rzymu prowincje: Syrię i Pont z Bitynią.

Pompejusz po powrocie ze Wschodu (62 r. p.n.e.) odtrącony przez senat szukał porozumienia z popularami, którym przewodzili w tym czasie Krassus i G. Juliusz Cezar. W wyniku zawarcia tąjnej umowy w 60 r. p.n.e. między tymi trzema politykami (tzw. I triumwirat) Cezar objął konsulat na 59 r., a następnie uzyskał namiestnictwo dwóch prowincji galijskich. Lata 58-51 p.n.e. to systematyczny podbój terenów Galii, dotychczas niepodległych, a teraz stanowiących punkt wyjścia dla nadzwycząjnąj pozycji Cezara. Śmierć Krassusa na Wschodzie w walce z Partami (53 r. p.n.e.) oraz zbliżenie Pompejuaza do senatu doprowadziły do upadku triumwiratu.

W latach 49-45 p.n.e. toczyła się II wojna domowa. W jąj wyniku Cezar zwyciężył „obrońców republiki” (stronników Pompejusza); stał się on dyktatorem dożywotnim, przeprowadził w okresie swych krótkich rządów wiele ważnych reform politycznych i społecznych. Kres jego jedynowładztwu położył spisek Idów Marcowych (15 marca 44 r. p.n.e.), kiedy Cezar został zamordowany. Dzieło jego podjął w nieco zmodyfikowanej formie przybrany syn, Cezar Oktawian. W 30 r. p.n.e. zakończył on wojnę domową z Markiem Antoniuszem zdobywąjąc Egipt, gdzie panowała ostatnia władczyni z dynastii Ptolemeuszy, Kleopatra.

Rok 30 p.n.e. oznacza ostateczną likwidację republiki rzymskiej i utrwalenie nowej formy rządów - cesarstwa.

_1. Kwestia agrarna

Pragnienie posiadania ziemi jest kluczem do zrozumienia historii Rzymu. Towarzyszyło ono rozgrywce piebejuszów z patrycjuszami, stanowiło istotny bo-

461