85005 Re exposure of DSC03378

Sytuacya chrześcijan polepszyła się znacznie za rządów następnych cesarzy z dynastii Sewerów, zwłaszcza za panowania Sewera Aleksandra. Zapewnił on pełną tolerancję Żydom i chrześcijanom. W cesarskiej kapliczce wśród innych .mężów Bożych" miał się znajdować wizerunek Chrystusa. Sewerus Aleksander był głęboko przekonany, że światem rządzi jeden nąjwytazy bóg, summus d*tu, łączący atrybuty wszystkich uznanych bóstw. Miałby on stanowić uwieńczenie religijnego synkretyzmu dynastii Sewerów i zapewnić Imperium poczucie nowej duchowęj jedności, która łączyłaby wyznawców wszystkich bogów: pogan, chrześcijan i Żydów. Jednak taka Jedność’ kryła w sobie niebezpieczeństwa zarówno dla chrześcijaństwa i judaizmu, jak i dla obrońców starej religii pogańskiej. Niepokoiło pogan, że na początku III w. wielu senatorów, głównie wschodniego pochodzenia, i ekwitów rzymskich zostało chrześcijanami.

Prześladowania ze strony Maksymina Traka objęły przede wszystkim najbliższe otoczenie zamordowanego w 236 r. Sewera, w tym wielu chrześcijańskich członków dworu i państwowych dostojników. Zasadnicza zmiana nastąpiła za rządów Filipa Araba, który wyraźnie sprzyjał chrześcijanom.

Pierwszy edykt, godzący w ogół chrześcijan, wydał cesarz Decjusz w 250 r. Uchodził on w opinii senatu za dobrego cesarza, który dążył do umocnienia państwa na zewnątrz i od wewnątrz, środkiem do tego miało być także odrodzenie starej religii. Edykt nie wymieniał wprawdzie chrześcijan bezpośrednio, ale nakazywał wszystkim mieszkańcom Imperium złożenie ofiar rzymskim bogom, co miało być podstawą wydania zaświadczenia — libeUus. Cesarz nie dążył do wyniszczenia chrześcijan, ale do uczynienia z nich lojalnych obywateli, uczestniczących we wszystkich formach pństwowego kultu. Edykt miał głównie charakter propagandowy i demagogiczny; miał ukazać ideową jedność Imperium zagrożonego przez najeźdźców. Był przygotowywany dość długo i stopniowo wprowadzany w tycie na różnych obszarach.

Realizowanie postanowień edyktu Decjusza zależało w znaczną) mierze od gorliwości miejscowych władz. Nąjbardziej narażeni na jego konsekwencje byli ludzie z wyższych warstw, o których dobrze wiedziano, że są chrześcijanami Biskup Kartaginy, Cyprian, opuścił swoją siedzibę i w ten sposób uniknął aresztowania. Namawiał wiernych do wyjazdu, aby uniknęli męczeństwa lub poddania się cesarskim nakazom (problem tzw. lapsi — upadłych). Prześladowania objęły całe Imperium, a ze szczególną zaciekłością ścigano chrześcijan w Aąji i Afryce. Śmierć cesarza na polu bitwy pod Abrittus w 251 r. położyła temu kres.

Prześladowania wznowił w odmiennej formie cesarz Walerian w latach 257--258. Charakterystyczne jest, że inicjatorem był cesarz senatorski, wywodzący się z arystokratycznego rodu, który dążył do odrodzenia mores maiorum. Walerian wydał dwa edykty, godzące bezpośrednio w Kościół jako instytucję. Chciał oczyścić dwa uprzywilejowane stany, senatorski i ekwieki, z wszelkich wpływów chrześcijańskich. Nowością była zasada, że apostaąja już nie wystarcza. Senatorowie i ekwici mieli być pozbawieni dóbr i stanowisk, nawet jeśli wyrzekli się wiary chrześcijańskiej. Jeśli praktykowali ją nadal, byli skazywani na śmierć.

W 267 r. cesarz wydal pierwszy edykt, zabraniający wszelkich form duieśa-jańskiego kultu, zgromadzeń na cmentarzach i nakazujący zamknięcie kościołów; członkowie hierarchii zobowiązani zostali do złożenia rytualnych ofiar. Drugi edykt (258 r.) wprowadzał zaostrzenia postanowień: nakaz natychmiastową) egzekucji tych członków kleru, którzy nie złotytt ofiar, i konfiskatą majątków chrześcijan z wyższych warstw społeczeństwa W wyniku tą nowej fali prześladowań zginęło wielu chrześcijan, m in. św. Cyprian, biskup Kartaginy, który uniknął aresztowania za Decjusza, oraz biskup Rzymu. Sykstus II. W 260 r. Galienus ogłosił zasadę tolerancji wobec chrześcijan, zezwalając na kuk w kościołach i ponowne przejęcie na własność cmentarzy. Kosckd został uznany de facto jako instytucja, choć nie nastąpiło jeszcze ogłoszenie chrześcijaństwa jako religio lici ta. O postanowieniach edykt u Galienus powiadomił nie tylko lokalnych urzędników, ale także biskupów, zachęcając ich do dochodzenia swych praw. Od edyktu 260 r. chrześcijanie uczestniczyli w rożnych zadaniach i funkcjach państwa, ciesząc się tolerancją do początków IV w Chrześcijaństwo umocniło się więc znacznie u schyłku III w.

Zaczął się dla chrześcijaństwa okres tzw. Małego Pokoju Kościoła, który trwał około 40 lat. Wzrosła w tym czasie znacznie liczba chrześcijan, a także majątki Kościoła. Ten spokojny okres przerwały brutalnie Wielkie Prześladowania, zapoczątkowane edyktami Dioklecjana i jego wspótrządców. wydanymi w latach 303 i 304.