rozdział 2 (11)

raj

oznaczono pogrubioną prostą wychodzącą z poziomu łącznych wydatków autonomicznych sięgających 20 mld. zł. o nachyleniu równym wartości krańcowej skłonności do konsumpcji. Takie nachylenie funkcji agregatowego popytu sprawia, iż osiągnięcie stanu równowagi nastąpi w punkcie E, tj. miejscu przecięcia funkcji z linią 45°, przy równowadze dochodu równego 100 mld. zł.

Zwiększenie wydatków inwestycyjnych o kolejne 6 mld. zl, spowoduje przesunięcie funkcji agregatowego popytu (AP_p) o wielkość inwestycji, co ukazano w postaci wyżej położonej funkcji agregatowego popytu oznaczonej pogrubioną prostą (AP_n^-) opartą o poziom łącznych wydatków' autonomicznych wynoszących teraz 26 mld. zł, przy takim samym nachyleniu jak pierwotna funkcja (AP_p).

Przyjmuje się, że jest to model gospodarki w warunkach niepełnego wykorzystania zdolności, wytwórczych, dlatego wzrost produkcji będzie możliwy przy pełniejszym wykorzystaniu istniejących zdolności wytwórczych. Dzięki produkcji i sprzedaży dodatkowych dóbr inwestycyjnych powstają dodatkowe dochody (AY = 6), które trafiają do gospodarstw domowych. Na tym proces jednak się nie kończy. Gospodarstwa domowe przeznaczają część dodatkowych dochodów na zakupy dóbr konsumpcyjnych. Rozmiar dodatkowych wydatków konsumpcyjnych zależy od wysokości krańcowej skłonności do konsumpcji, stanowiącą w naszym przykładzie (0,8Y). Możemy to zatem zapisać w formie algebraicznej:

AC 0,8 ■ 6 = 4,8

Następnie, dodatkowy popyt konsumpcyjny pociągnie wzrost produkcji dóbr konsumpcyjnych i wzrost dochodu o 4.8 mld. zl, a ten kolejny wzrost, co zapiszemy:

AC = 0,8 ■ 4,8 = A. 84

Wartość uzyskanego wzrostu dochodu będzie pociągać kolejne przyrosty, które przeradzają się w procesy kumulacyjne uwidaczniające, że pierwotny przyrost wydatków inwestycyjnych (Al = 6) powoduje znacznie większy przyrost dochodu narodowego. Warto zauważyć, że pierwotny przyrost wydatków inwestycyjnych zapoczątkował łańcuch wtórnych wydatków konsumpcyjnych. Tworzą one pewien malejący ciąg geometryczny, którego początkowe wyrazy są następujące: 0.8 • 6 ; 0,8’ • 6 ; 0,8-'>6 itd. Aby nie komplikować obliczeń przyrostem ciągów, matematycy znaleźli wzór na sumę wyrazów' takiego ciągu, ukazującą łączny przyrost dochodu r.s

narodowego będący wynikiem pierwotnego wzrostu wydatków inwestycyjnych. Wzór len przyjmie następującą postać:'¹

J) // / -k_lk • Al

gdzie, AY - przyrost dochodu narodowego. Al - przyrost autonomicznych wydatków inwestycyjnych. k,_k krańcowa skłonność do konsumpcji. Podstawiając w miejsce (1/ I k_sk) oznaczenie (ni), wzór przyjmie teraz zapis:

zl) m ■ Al

Oznacza to, że przyrost dochodu narodowego jest równy pierwotnemu przyrostowi inwestycji przemnożonemu przez pewną wielokrotność (m). Wielokrotność tę nazywamy mnożnikiem.

Mnożnik będzie informował, jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany w wydatkach autonomicznych. ''

Warto zauważyć, że mnożnik zawsze jest większy od I, bowiem każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchamia łańcuch zmian w wydatkach konsumpcyjnych. Mnożnik stanowi odwrotność krańcowej skłonności do oszczędzania. Im (a skłonność jest wyższa, tym mnożnik jest niższy i na odwrót. Dlatego, wysokość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji. Podstawiając do tego wzoru wcześniejszego uzyskamy:

li ni • Al

1/ / - aa • 6 = .«>

III I) II

M) /6 = 5

W (en sposób dowiedzieliśmy się. że przyrost dochodu narodowego jest 5 razy większy od pierwotnego przyrostu inwestycji. Dlatego początkowy przyrost inwestycji o 6 mld. zl spowoduje zwiększenie dochodu o kolejne 30 mld. zl.

Zatem, dochód narodowy w nowym punkcie równowagi E’ wyniesie 130 mld. zl, co znaczy, że przy tej wielkości dochodu agregatowy popyt jest równy produkcji.

^1J Wzór dlii nieskończonego ciągu geometrycznego mu posiać: I r i r r + r’+... + r" +... = 1/ l-r.do momcnlu w klórsm wartość bezwzględna r ( krańcowa skłonność do konsumpcji - marginal propensity loeonsume - MI’C ) jest niniejsza od jedności /oh. Sanmelson P. Nordhaus W. op. cii., s 207 - 252.

'' Pod red Milewski K . s. 27 I 272 I t zuina stwierdza krótko, że ..mnożnik wywołuje wzrost popytu” zob. C/uma I op cii s ^ł>0.

69