s04 (4)

Samolot Jak-12M. Dobrze widoczne lotki i klapy szczelinowe.

Samolot Jak-12M. Widoczne staie sloty.

Samolot Jak-12 radzieckiego lotnictwa wojskowego.

Samolot Jak-12 lotnictwa polskiego w typowym malowaniu wojskowym z naniesionymi znakami cywilnymi (po przekazaniu przez wojsko).

dolnopłat zapewniał dużą prędkość maksymalną, dobre wznoszenie, znaczny zasięg i lcps/r własności aerodynamiczne. Górnopłat natomiast miał lepsze własności podczas startu i lądowania. Dla porównania Jakowlcw postanowił zbudować dwa samoloty: dolnopłat i górnopłat. Przy projektowaniu górnoplata korzystano z doświadczeń zdobytych podczas prac nad samolotami AIR-5 i A1R-0. Praca szła »zvbko naprzód mimo pilnych zadań dla frontu. \V listopadzie 1944 r. wykonano prototyp dolnopłata i wkrótce polem w styczniu 1945 r. samolot o układzie górnoplata.

Dolnopłat z chowanym podwoziem otrzymał początkowo oznaczenie Jak-12, następnie Jak-13. Natomiast górnopłat oznaczono najpierw Jak-U* i potem zmieniono na Jak-10. Oba samoloty wyposażono w silnik konstrukcji A. D. Szwecowa M-1IM

0    mocy 106.6 k\\    145 KM) i śmigło o zmiennym

skoku. Doświadczalne loty porównawcze prowadzono do czerwca 1945 r. W ich wyniku Jak-13 uzyskał prędkość maksymalną 245 km'h, prędkość wznoszenia 4.2 m s i zasięg 815 km. Osiągnięte parametry w pełni odpowiadały założeniom małego lekkiego samolotu pasażerskiego. Jak-13 dystansował Jaka-10 prędkością maksymalną o 25 km/b, wznoszeniem o 1,5 m/s

1    zasięgiem o 240 km. Ale charakterystyki podczas startu i lądowania Jak-10 miał o wiele korzystniejsze.

Piloci dokonujący oblotów obu prototypów wysoko ocenili ich walory, stwierdzając, żc oba samoloty mogą być wzorcami dla nowych konstrukcji samolotów wielozadaniowych. Koncepcja górnopłata i możliwość jego użytkowania na małych lotniskach oraz perspektywa stosowania w lotnictwie sanitarnym i rolniczym jak również to, że w 1945 r. przemysł lotniczy Związku Radzieckiego nic mógł podjąć produkcji seryjnej dwóch modeli samolotów wielozadaniowych. zadecydowały o tym, żc do produkcji seryjnej zakwalifikowano samolot Jak-10.

Mimo żc samolotów Jak-13 nic produkowano seryjnie, zdobyte doświadczenie przy jego budowie wykorzystano w 1967 r. w toku projektowania Jaka--1HT. W 1945 r. wyprodukowano niewielką serię samolotów Jak-10_f w tym wariant Jak-10W (wy-wożnoj — szkolny) w układzie dwusteru i Jak-1 OS — sanitarny z dodatkowymi drzwiami z lewej strony kadłuba dla wkładania noszy z chorym. Jak-lOG igidra-—wodny) na pływakach adaptowanych z A1R-6 przeszedł próby w 1946 r., ale ze względu na niskie osiągi nic był produkowany seryjnie. Prowadzono też próby Jaka-10 na nartach typu kanadyjskiego i z silnikiem M-UFR o mocy 117,6 kW (I6Ó KM). W 1947 r. samolot unowocześniono, wprowadzając silnik M-UFR oraz nowe skrzydła ze stałym slotem. Ta wersja otrzymała oz naczcnie Jak-12 i samolot wszedł do produkcji seryjnej (wykonano 788 egzemplarzy), jako wzorzec wyjściowy dla całej rodziny Jaków-12.

Jak-12 w swej pierwszej wersji został wprowadzony do służby w silach powietrznych Związku Radzieckiego jako dwumicjscowy samolot rozpoznawczy i do korygowania ognia artylerii oraz w wersji cztero-miejscowej do służby łącznikowej, zastępując wysłużone samoloty Po-2. Samolot budowano też w wersji sanitarnej Jak-12S i rolniczej Jak-12SH. W aeroklubach DOSAAF został przyjęty do szkolenia, wywożenia skoczków spadochronowych i holowania szybowców. Opracowano też wariant na pływakach oznaczony Jak- 12GR.

* — oiMceoif Jak-14 wykorzystano po wojnie powtórnie dis ciężkiego szybowca transportowego.