Scan0016 (22)

30

identyczne, a trzeci, mający właściwość spontanicznej krystalizacji z roztworu, nosi nazwę Fc (fragment cristalizable).

Działanie pepsyną prowadzi do powstania tylko dwu fragmentów, mianowicie F(ab’)₂ o masie cząsteczkowej 110.000 i fragmentu Fc’.

Fab

Papaina

L

H

H

L

Fc

H

H

Fc^/

H

H

(lub dalsza ragmenlacja)

Ryc. 7. Działanie enzymów proteolicznych (papainy i pepsyny) na cząsteczkę immunoglobuliny (wg Ptaka — zmodyfikowane).

Fragmenty Fab i Fc pełnią odmienne funkcje biologiczne: Fab łączy się z antygenem. Składa się on z części łańcucha ciężkiego i z całego łańcucha lekkiego. Nie powoduje jednak aglutynacji, ani precypitacji, gdyż jest jednowartościowy. W odróżnieniu od Fab fragment F(ab’)₂ jest dwuwartościowy; może więc aglutynować lub precypitować swoisty antygen.

Fragment Fc odgrywa istotną rolę w wiązaniu i aktywacji dopełniacza.

Wewnątrzłańcuchowe mostki dwusiarczkowe, występujące w obrębie łańcuchów H i L są utworzone z około 100 aminokwasowi noszą

0.4. KOMPLEKSY ODPORNOŚCIOWE

31

nazwę domen. Łańcuchy ciężkie (H) mają po 4 domeny, a lekkie (L) po dwie.

Od każdej domeny zależy co najmniej jedna funkcja biologiczna przeciwciała (antibody Ab). Domeny części zmiennych Vl i V// tworzą miejsca wiązania determinanty antygenowej. Domeny Ch i Cl stabilizują miejsca wiązania, a domeny C//2 i C//3, które znajdują się w obrębie fragmentu Fc, są kolejno odpowiedzialne za wiązania dopełniacza i przyłączanie przeciwciał do powierzchni komórek, co odgrywa zasadniczą rolę w zjawisku cytofilności.

Wyróżniamy następujące klasy immunoglobulin — w zależności od rodzaju łańcucha ciężkiego (Ii):

IgG — łańcuch 7 (gamma)

IgM — łańcuch /.i (mi)

IgA — łańcuch a (alfa)

IgD — łańcuch ó (delta)

IgE — łańcuch e (epsilon)

Typ immunoglobuliny jest natomiast związany z rodzajem jej łańcucha lekkiego (L). Typ I ma łańcuchy k (kappa), typ II — łańcuchy A (lambda). Obydwa typy łańcuchów (I i II) występują we wszystkich klasach immunoglobulin.

Można w następujący sposób scharakteryzować pokrótce poszczególne klasy immunoglobulin:

—    IgG jest najważniejszą immunoglobuliną w zwalczaniu mikroorganizmów wnikających do ustroju,

—    IgM — obejmuje przeciwciała syntetyzowane w początkowej fazie odpowiedzi immunologicznej; pojawiają się one najwcześniej, jako pierwsze, w rozwoju ontogenetycznym,

—    IgA jest najważniejszą immunoglobuliną wydzielin przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, gruczołów łzowych i potowych,

—    IgD są to immunoglobuliny, które w życiu płodowym występują na powierzchni limfocytów,

—    IgE odgrywają zasadniczą rolę w zjawiskach anafilaksji; po zadziałaniu antygenu immunoglobuliny tej klasy, które lokują się głównie w komórkach tucznych, wywołują tzw. degranulację tychże ko-