skanowanie0009

302 Gatunki wypowiedzi w analizie stylistyczne)

W niektórych recenzjach funkcję taką może też pełnić anegdota, opis konkretnej sytuacji z historii powstania i recepcji dzieła, na przykład:

* |ł 9] W 1989 r. w Hollywood odbyła się brzemienna w skutki rozmowa między szefem animacji w koncernie Disneya Jeffem Karzeńbergiem a komputerowym milionerem z Doliny Krzemowej Stevenem Jobsem. Jobs kierował wtedy firmą Pixar, założoną za jego pieniądze przez?grono entuzjastów grafiki komputerowej. Pixar produkował specjalistyczne komputery do obróbki grafiki kosztujące 135 tys. doi. za sztukę i szukał dla mich rynku zbytu, między innymi**- u Disneya, (dalej riastępuje zapis sugestywnego dialogu) [Wojciech Orliński, Pobory i dzieci,Gazę ta Wyborcza”].

We fragmentach informacyjnych ujawnia się wprost rola recenzenta jako przewodnika, osoby lepiej zorientowanej od odbiorcy. Recenzent jako taki przewodnik wybiera tylko niektóre informacje dotyczące dzieła (i uwzględnia tylko niektóre aspektyp’ jego analizie), co dowodzi podporządkowania informacji celom perswazyjnym.

W aspekcie perswazyjnym należy zwrócić uwagę na najczęstsze wykładniki funkcji fatycznej, takie jak na przykład:

—    tytuły, które przyciągają uwagę odbiorcy (np.: Kult zlejpamięm; Zmyślny

kłamca Baudolino; Pieski świat; Potwory i dziecifO    dniu

śmierci)’,

—    wł ączantó. odbiorcy do ś\|ipa nadawcy (i odwrotnie) przez stosowanie my inkluzywnego, formuł uogólniających (każdy, wszyscy; trzeba, można), słownictwa specjalistycznego oraz ekspresywnego słownictwa stylu potocznego.

Warto podkreślić, że w tekstach recenzji wykładniki funkcji fatycznej, informatywnej i ekspresywnej mogą stać się jednocześnie — w zamierze-„jffi autora - wykładnikami funkcji nakłaniającej. Dzieje się tak na przykład z tytułami recenzji, które nie tylko przyciągają uwagę odbiorcy, ale też sugerują ocenę, na przykład Katastrofa „Wiedźmina"; Mistrz bez Małgorzaty.

Szczególnej uwagi i zastanowienia wymagają w tym kontekście realizacje recenzji - reklam, na przykład:

[20] Pełna dowcipu, erudycyjna powieść łotrzykowska z czasów Fryderyka Barbarossy i wypraw krzyżowych. Tytułowy bohater dzięki sprytowi i inteligencji robi zawrotną karierę — dostaje się na dwór królewski i zostaje adoptowany przez cesarza. Książka już od wielu tygodni figuruje na europejskich listaf® bestsellerów. We Frankfurcie „Baudolino” otrzy-mai nagrodę za najlepszą zagraniczną książkę beletrystyczną, za chwilę książka ukaże ^ę tefj^jPolsce (NoĘ sur BlariĘ [Bestsellery now^o sezonu, „Polityka” 2001, nr 43, 27 X].

Z pozoru mamy tu do czynienia z tekstem nadawcy, który wyraża opinie o jjtworze, aby wywołać u odbiorcy chęć zapoznania się z nim. Istotne jest jednak to, że nie wypowiada on własnych ocen, bo są one narzucone przez prawa rynku traktujące tekst kultury jako towar, który się sprzedaje. Stąd uwagi o pozycji utworu na listach rairkingrwych, przyznanych mu nagrodach i wyróżnieniach, co nie wymaga od recenzenta analizy i interpretacji dzieła. Nadawca unika ^ tei^posóli |brmulowaniąVi^asnyc| oeaaftj a więc uchyla się od odpowiedzialności za nie, manipulując przy tym informacją tak, ab| ||woi|||ć wrażenie umotywowanego waj#pśi»o^ai$a tekstu.

„Będąc redaktorem działu kultury, wiem dobrze, iż „pijarzy” [dowcipne i-śzydercze określeni® specjalis^y-publiclfelations, fonetyczna modyfikacja skrótu „pr” — E. K.] coraz śmielej próbują zastępować noMeW tbi łoili.-Nie ma dgią* bym nie dp|tWfał interesujących - ich zdaniem - ofert współpracy, a nawet gotowych artykułów do wykorzystania. Grzecznie ódma^iam, ale zdaje śię, że nie Wszyscy koledzy mają tyle stanowczości. Nachodzą mnie takie brzydkie myśli, gdy spotykam na jakichś lamach il||kuł żwf em przepisany z materiałów promocyjnych. Wzór takiego pisania jest szalenie prosty: dużo informacji o powstawaniu dzifla^ kosztach i nakładach, ńastępnie o sprzedaży” - pisze Zdzisław Pietrasik i zwraca uwagę na sposoby wartościowania i związane z tym zjawiska językowe: |^. przejmują z wolna język'speców od reklamy, używając z upodobaniem określeń: bestseller, hit, przebój sezonu itp. Dobre jest to dzieło^jstóre odniosło sukces rynkowy. ■[...] Książka nagrodzona w jednym z wielu konkursów jest lepsza od tej pozbawionej wyróżnień”. [Pietrasik 2000, s. 211-212].

Na koniec warto zwrócić uwagę na szczególny typ recenzji, którym jako dominującą można przypisać funkcję sprawczą. Mamy tu na myśli recenzje wydawnicze, naucżycie§lkie recenzje oceniające i recenzje prac naukowych (licencjackich, magisterskich, doktorskich, habilitacyjnych), a także na przy-