skanuj0019

106 Neurofizjologia

106 Neurofizjologia

Ryc. 85. Schemat odśrodkowych połączeń nerwu twarzowego. Obszar czoła unerwiony obustronnie (wg Duusa)

cego pole ruchowe mowy (pole 44, 45), zwane także polem Broki. Ośrodek skojarzonego spojrzenia—a więc ośrodek integrujący współdziałanie ruchów głowy, oczu i kończyny górnej, znąjduje się w tylnej części zakrętu czołowego środkowego.

Włókna z dolnego odcinka kory ruchowo-czuciowej, ośrodka ruchowego mowy i skojarzonego spojrzenia biegną przez wieniec promieni-sty istoty białej i kolano,torebki weT~ wnętenej. twórząc część wspomnianej poprzednio drogi korowo-jądro-wej. Poniżej torebki wewnętrznej włókna tej drogi tracą układ topograficzny i ulegają praemiegzaniu-Z włóknami drogi kpiswmrdzeniowej. Tworzą one synapsy z a-motoneuronami jąder ruchowych nerwów czaszkowych dla mięśni zewnętrznych oka (III, IV i V), mięśni żwaczy (V), mięśni gardła i krtani (XI, IX i X) i mięśni twarzy (VII). Te ostatnie posiadają obustronne unerwienie przez włókna zstępujące z kory obu półkul mózgowych. Moto-neurony nerwu twarzowego (VII) i podjęzykowego (XII) są częściowo unerwione przez korę obu półkul, a częściowo przez jedną tylko półkulę przeciwległą (ryc. 85). Właśnie tylko motoneurony nerwu twarzowego zaopatrujące mięsień czołowy i strze-miączkowy otrzymują z kory ruchowej obustronne unerwienie. Reszta motoneuro-nów zaopatrujących mięśnie podoczodołowe twarzy jest unerwiana tylko przez włókna przechodzące z jednej kontralateralnej półkuli. Wszystkie motoneurony w nerwie podjęzykowym z wyjątkiem unerwiających mięśnie żuchwowo-językowe otrzymują obustronne unerwienie korowe. Impulsacja w drodze korowo-jądrowej, podobnie jak w drodze korowo-rdzeniowej, ma częściowo charakter swoisty, a więc zaopatruje odpowiednie laotoneurony nerwów czaszkowych opuszki, a częściowo nieswoisty, unerwiając jedynie neurony układu siatkowatego pnia mózgu.

Niektóre włókna drogi korowo-jądrowej biorące początek w obszarach kory położonej ku tyłowi od bruzdy środkowej nie kończą się synapsami z a-motoneurona-. jmi nerwów czaszkowych, ale podobnie jak analogiczne włókna drogi korowo-rdzeniowej kończą się synapsami na neuronach jąder czuciowych wzgórza i pnia mózgu, jak jądra klinowatego i smukłego/jądra nerwu ślimakowego, jądranerwu trójdzielnego, i jąder tworu siatkowatego. Rola tej zstępującej komponenty sprowadza się do modyfikowania i kontroli impulsacji sensorycznej dopływającej do mózgu z mięśni mimicznych twarzy, gałek ocznych i aparatu ruchowego mowy.

Zniszczenie lub uszkodzenie GNM w drodze korowo-jądrowej zaopatrującej obustronnie motoneurony nerwów czaszkowych, nie prowadzi do uchwytnych zmian w ruchach mięśni zaopatrywanych przez te nerwy. Dotyczy to wszystkich jąder ruchowych nerwów czaszkowych, z wyjątkiem tych otrzymujących tylko jednostronne unerwienie z kontralateralnej kory ruchowej, tj. części jądra nerwu twarzowego unerwiającego mięśnie twarzy poniżej oczodołu i części jądra pod-językowego unerwiającego mięśnie języka. Porażenie podoczedełewychjauęśni twarzy i niemożność wysuwania języka ku przodowi lub uciskania nim policzka stanowią typowe objawy uszkodzenia GNM. Uszkodzenie jąder ruchowych nerwów czaszkowych prowadzi do typowych objawów uszkodzenia DNM z szybkim zanikiem odnerwionych mięśni.

Patofizjologia uszkodzeń dróg korowo-rdzeniowych

Pola ruchowe kory mózgowej i biorące w nich początek drogi korowo-rdzenio-we (piramidowe) są odpowiedzialne za przewodzenie pobudzeń do ruchów dowolnych, czyli ruchów zależnych od woli, nabytych przez doświadczenia w życiu osobniczym i mających duży stopień złożoności i precyzji. Drogi piramidowe, przebiegając przez wieniec promienisty, torebkę wewnętrzną i konary mózgowe, są wymieszane z drogami eferentnymi układu pozapiramidowego, a szczególnie z drogą czerwienno-rdzeniową towarzyszącą drodze korowo-rdzeniowej bocznej i tworzącą wspólnie opisane poprzednio szlaki zstępujące boczne. Inne włókna biegnące z jąder podkorowych tworzą szlaki zstępujące przyśrodkowe i zaopatru-. ją motoneurony rogów przednich rdzenia, stanowiąc zarazem drogi eferentne układu pozapiramidowego.

Uszkodzenia dróg piramidowych, zwłaszcza na przebiegu pomiędzy korą mózgową a pniem mózgu, są zwykle połączone z uszkodzeniem układu pozapiramidowego i dlatego uszkodzenia tzw. piramidowe należy uważać za mieszane pi-ramidowo-pozapiramidowe.

Do najważniejszych objawów uszkodzenia dróg piramidowych należy zaliczyć:

(1)    ograniczenie ruchów dowolnych (niedowład) lub ich zniesienie (porażenie);

(2)    odruchy patologiczne, jak np. odruch Babińskiego; (3) wzmożenie napięcia mięśniowego typu spastycznego; (4) wygórowanie odruchów; (5) współruchy.

Z wyjątkiem okresu bezpośrednio po uszkodzeniu pnia mózgu lob, rdzenia kręgowego, gdy zahamowaniu całkowitemu ulegają wszystkie ruchy, a więc występuje całkowity bezwład (porażenie), w kolejnych okresach występąją niedowłady, których rozległość zależy od obszaru i miejsca uszkodzenia dróg piramidowych, przy czym niezależnie od lokalizacji uszkodzenia niedowład nąjsilnięj jest wyrażony w dystalnych częściach kończyn, szczególnie dotyczy on precyzyjnych ruchów dłoni i palców (ryc. 86). W kończynie dolnej najsilniej zaznacza się niedowład w ruchach stopy i palców. Ruchy proksymalnych części kończyn i tułowia są z reguły niezaburzone, co pozostaje w związku z podwójnym unerwieniem mięśni tych części ciała, tzn. pochodzącym z kory ruchowej po tej samej i przeciwległej stronie ciała. Wraz z niedowładem występują odruchy patologiczne, np. odruch Babińskiego. Polega on na zgięciu grzbietowym palucha przy jednoczesnym zgięciu podeszwowym pozostałych palców. Odruch ten wywołuje się