skanuj0019

106 Neurofizjologia

106 Neurofizjologia

cego pole ruchowe mowy (pole 44, 45), zwane także polem Broki. Ośrodek skojarzonego spojrzenia-a więc ośrodek integrujący współdziałanie ruchów głowy, oczu i kończyny górnej, znajduje się w tylnej części zakrętu czołowego środkowego.

Włókna z dolnego odcinka kory ruchowo-czuciowej, ośrodka ruchowego mowy i skojarzonego spojrzenia biegną przez wieniec promieni-sty istoty białej i kolano,torebki we~ wnętranej. twdrząc część wspomnianej poprzednio drogi korowo-jądro-wej. Poniżej torebki wewnętrznej włókna tej drogi tracą układ topograficzny i ulegają przenueszaniu z włóknami drogi korowo-rdzeniowej. Tworzą one synapsy z cc-motoneuronami jąder ruchowych jięiwów czaszko-Ryc. 85. Schemat odśrodkowych połączeń nerwu \yych dla mięśni zewnętrznych oka twarzowego. Obszar czota unerwiony obustronnie _(m> jy j _{V)> mięśni żwaczy (V}), mięśni

(wg Uuusa)    gardła i krtani (XI, IX i X) i mięśni

twarzy (VII). Te ostatnie posiadają obustronne unerwienie przez włókna zstępujące z kory obu półkul mózgowych. Moto-neurony nerwu twarzowego (VII) i podjęzykowego (XII) są częściowo unerwione przez korę obu półkul, a częściowo przez jedną tylko półkulę przeciwległą (ryc. 85). Właśnie tylko motoneurony nerwu twarzowego zaopatrujące mięsień czołowy i strze-miączkowy otrzymują z kory ruchowej obustronne unerwienie. Reszta motoneuro-nów zaopatrujących mięśnie podoczodołowe twarzy jest unerwiana tylko przez włókna przechodzące z jednej kontralateralnej półkuli. Wszystkie motoneurony w nerwie podjęzykowym z wyjątkiem unerwiających mięśnie żuchwowo-językowe otrzymują obustronne unerwienie korowe. Impulsacja w drodze korowo-jądrowej, podobnie jak w drodze korowo-rdzeniowej, ma częściowo charakter swoisty, a więc zaopatruje odpowiednie mptonaurony nerwów czaszkowych opuszki, a częściowo nieswoisty, unerwiając jedynie neurony układu siatkowatego pnia mózgu.

Niektóre włókna drogi korowo-jądrowej biorące początek w obszarach kory położonej ku tyłowi od bruzdy środkowej nie kończą się synapsami z a-motoneuronami nerwów czaszkowych, ale podobnie jak analogiczne włókna drogi korowo-rdzeniowej kończą się synapsami na neuronach jąder czuciowych wzgórza Tpnia mózgu, jakjądra klinowatego i smukłego,'jądra nerwu ślimakowego, jądra nerwu trójdzielnego, i jąder tworu siatkowatego. Rola tej zstępującej komponenty sprowadza się do modyfikowania i kontroli impulsacji sensorycznej dopływającej do mózgu z mięśni mimicznych twarzy, gałek ocznych i aparatu ruchowego mowy.

Zniszczenie lub uszkodzenie GNM w drodze korowo-jądrowej zaopatrującej obustronnie motoneurony nerwów czaszkowych, nie prowadzi do uchwytnych zmian w ruchach mięśni zaopatrywanych przez te nerwy. Dotyczy to wszystkich

...

jąder ruchowych nerwów czaszkowych, z wyjątkiem tych otrzymujących tylko jednostronne unerwienie z kontralateralnej kory ruchowej, tj. części jądra nerwu twarzowego unerwiającego mięśnie twarzy poniżej oczodołu i części jądra pod-językowego unerwiającego mięśnie języka. Porażeme-podoGzed^owychjmięśni twarzy i niemożność wysuwania języka ku przodowi lub uciskania nim policzka stanowią typowe objawy uszkodzenia GNM. Uszkodzenie jąder ruchowych nerwów czaszkowych prowadzi do typowych objawów uszkodzenia DNM z szybkim zanikiem odnerwionych mięśni.

Patofizjologia uszkodzeń dróg korowo-rdzeniowych

Pola ruchowe kory mózgowej i biorące w nich początek drogi korowo-rdzenio-we (piramidowe) są odpowiedzialne za przewodzenie pobudzeń do ruchów dowolnych, czyli ruchów zależnych od woli, nabytych przez doświadczenia w życiu osobniczym i mających duży stopień złożoności i precyzji. Drogi piramidowe, przebiegając przez wieniec promienisty, torebkę wewnętrzną i konary mózgowe, są wymieszane z drogami eferentnymi układu pozapiramidowego, a szczególnie z drogą czerwienno-rdzeniową towarzyszącą drodze korowo-rdzeniowej bdcznęj i tworzącą wspólnie opisane poprzednio szlaki zstępujące boczne. Inne włókna biegnące z jąder podkorowych tworzą szlaki zstępujące przyśrodkowe i zaopatru-. ją motoneurony rogów przednich rdzenia, stanowiąc zarazem drogi eferentne układu pozapiramidowego.

Uszkodzenia dróg pir amidowych, zwłaszcza na przebiegu pomiędzy korą mózgową a pniem mózgu, są zwykle połączone z uszkodzeniem układu pozapiramidowego i dlatego uszkodzenia tzw. piramidowe należy uważać za mieszane pi-ramidowo-pozapiramidowe.

Do najważniejszych objawów uszkodzenia dróg piramidowych należy zaliczyć:

(1)    ograniczenie ruchów dowolnych (niedowład) lub ich zniesienie (porażenie);

(2)    odruchy patologiczne, jak np. odruch Babińskiego; (3) wzmożenie napięcia mięśniowego typu spastycznego; (4) wygórowanie odruchów; (5) współruchy.

Z wyjątkiem okresu bezpośrednio po uszkodzeniu pnia mózgu lub rdzenia kręgowego, gdy zahamowaniu całkowitemu ulegają wszystkie ruchy, a więc występuje całkowity bezwład (porażenie), w kolejnych okresach występną niedowłady, których rozległość zależy od obszaru i miejsca uszkodzenia dróg piramidowych, przy czym niezależnie od lokalizacji uszkodzenia niedowład najsilniej jest wyrażony w dystalnych częściach kończyn, szczególnie dotyczy on precyzyjnych ruchów dłoni i palców (ryc. 86). W kończynie dolnej najsilniej zaznana się niedowład w ruchach stopy i palców. Ruchy proksymalnych części kończyn i tułowia są z reguły niezaburzone, co pozostaje w związku z podwójnym unerwieniem mięśni tych części ciała, tzn. pochodzącym z kory ruchowej po tej samej i przeciwległej stronie ciała. Wraz z niedowładem występują odruchy patologiczne, np. odruch Babińskiego. Polega on na zgięciu grzbietowym palucha przy jednoczesnym zgięciu podeszwowym pozostałych palców. Odruch ten wywołuje się