str)7

muueie wycnowama ren&nm pifty m

jakościowe cechy poznawcze. Przyporządkowanie wychowania do teorii odbywa się za pomocą formalnych kryteriów, które określają także stopień realności:

Przyporządkowanie wpływa na poglądy i działania pedagogiczne:

Koncepcje	* Opisy
Wyjaśnienia	■ Uzasadnienia
Formy komunikacji	♦ Interpretacje
Propozycje	• Alternatywy
ulepszenia	• Ukierunkowania
Wzory	• Granice
Struktury	• Plany
Strategie	• Wyniki
Efektywność	• Rozwoje
Dynamikę
Procesy zbyt
dynamiczne

Przyporządkowanie poglądów i działań pedagogicznych do typów teorii:

►    przyporządkowanie opisujące — wychowanie jest takie, jak się objawia;

►    przyporządkowanie uzasadniające - wychowanie jest takie, ponieważ zostało tak zrealizowane;

►    przyporządkowanie rozumiejące — wychowanie jest takie, jak jego znaczenie, które się przekazuje;

►    przyporządkowanie krytyczne — wychowanie jest takie, jakie być nie powinno;

►    przyporządkowanie idealistyczne — wychowanie jest uzależnione od warunków, w jakich występuje;

►    przyporządkowanie normatywne — wychowanie jest takie, na ile zezwalają warunki ramowe;

►    przyporządkowanie konstruktywistyczne - wychowanie jest takie, jak zostało zaplanowane;

►    przyporządkowanie pragmatyczne — wychowanie jest tyle warte, co korzyści, jakie przynosi;

►    przyporządkowanie systemowe — wychowanie jest takie, jak się rozwinie.

Powstanie i wybór typu teorii kieruje się jakością swojego przedmiotu i związanym z tym interesem poznania. Im bardziej złożony jest przedmiot, im bardziej dynamiczny i związany z procesami, tym bardziej złożona jest teoria. Przedmiot teorii jest zazwyczaj nazywany poprzez opisanie teorii. Teoria działania ma za swój przedmiot działanie.

8 empiryczno-analityczne, i racjonalno-krytyczne,

•    hermeneutyczno-dialektyczno--fenomenologiczne,

| idealistyczno-metafizyczne, a normatywno-konstruktywistyczne,

•    pragmatyczno-ekonomiczne,

•    naturalistyczno-ekonomiczne.

Rycina 5.4. Przyporządkowanie poglądów i działań

pedagogicznych

Źródło: opracowanie własne

KONTEKSTY

Poprzez dane systemy odniesienia teorie stają się łącznikami pomiędzy działaniem i rozpoznaniem. Stają się transformatorami (modułami transformacji). Droga przemian może przebiegać od praktyki do teorii i odwrotnie. W jednym wypadku jest ona indukcyjna i próbuje uzasadnić praktykę. W innym jest to droga dedukcyjna i z teorii wywodzi cele działania. Decydująca jest tutaj przyjęta wcześniej hierarchia lub założenie, która teoria jest silniejsza. Patrząc dedukcyjnie, najbardziej wpływowa jest me-gateoria, za nią metateorie i teorie odniesienia specyficzne dla danej specjalizacji lub formalne pojedyncze teorie oraz teorie odniesienia specyficzne dla pola i problemu lub merytoryczne pojedyncze teorie. Patrząc indukcyjnie, hierarchia jest odwrotna.