Syst Finansowy94 95

Uchwalono ustawy: prawo bankowe oraz o Narodowym Banku Polskim¹. Zgodnie z tymi regulacjami prawnymi podstawowym celem działalności banku centralnego w Polsce jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP (Pietrzak, 1999).

Organami NBP są: Prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej, Zarząd NBP.

Prezes NBP powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 6 lat; przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewnątrz. Odwołanie Prezesa NBP może nastąpić jedynie wtedy, gdy:

•    nie wypełnia swoich obowiązków na skutek długotrwałej choroby,

•    został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,

•    Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych.

Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi, równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego. W skład Rady wchodzą: przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP, oraz 9 członków powoływanych w równej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat spośród specjalistów z zakresu finansów. Kadencja trwa 6 lat. W posiedzeniach Rady może uczestniczyć przedstawiciel Rady Ministrów bez prawa udziału w głosowaniu. Może on przedstawiać wnioski do rozważenia przez Radę.

Bieżącą działalnością NBP kieruje Zarząd. Zarząd NBP realizuje uchwały Rady Polityki Pieniężnej oraz podejmuje uchwały w sprawach, które nie są zastrzeżone w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.

NBP może być członkiem międzynarodowych instytucji finansowych i bankowych, natomiast nie może być udziałowcem lub akcjonariuszem innych osób prawnych, z wyjątkiem prowadzących działalność usługową łącznie na rzecz instytucji finansowych i skarbu państwa.

NBP ściśle współpracuje z władzami państwowymi. W praktyce przejawia się to w tym, że zgodnie z przepisami ustawy o NBP współdziała z organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej. NBP prowadzi własną gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego zatwierdzonego przez Radę Polityki Pieniężnej.

Nadzór nad działalnością banków sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego. Decyzje i określone przez Komisję zadania wykonuje i koordynuje wydzielony organizacyjnie w strukturze NBP Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego.

Te ujęte syntetycznie informacje o aktualnym statusie prawnym NBP wskazują na duży zakres jego niezależności². Zwłaszcza zmiany statusu NBP z 1997 r. wyraźnie przybliżyły zakres jego kompetencji i odpowiedzialności do założeń ESBC. Co więcej, w znacznym stopniu odpowiadają one wymaganiom stawianym narodowym bankom centralnym państw członkowskich Unii Europejskiej.

95

1

Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. — prawo bankowe, Dz. U. 1997, nr 140, poz. 939; Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, Dz. U. 1997, nr 140, poz. 938.

2

O zmianach ustawodawstwa bankowego w Polsce, kształtujących w poważnym stopniu formalny i praktyczny stopień niezależności polskiego banku centralnego, traktują publikacje: Rola... (2002) oraz System... (2002).