0000010

nych wtórnych przemieszczeń. Często też można zaobserwować zerwanie drutu po pewnym okresie na skutek „zmęczenia metalu”, niekiedy dochodzi do martwicy wyrostków kolczystych, zbyt mocno uciśniętych pętlami. Zwolennikami lej metody są: R. Merle, D'Aubigne, Ramedier, Łukasik.

Unieruchomienie płytkami metalowymi. Endoproteza dwupłytkowa, zaproponowana przez Wilsona, znalazła szerokie zastosowanie w uszkodzeniach powikłanych kręgosłupa (Holdsworth 1948, Senger 1955).

Wadą metody dwupłytkowej jest stosunkowo trudna technika operacyjna, w przypadkach zaś źle wykonanego zabiegu dochodzi do wyważenia się płytek oraz wtórnych przemieszczeń, co często podkreślane jest przez przeciwników leczenia chirurgicznego (Guttmann, Weiss). Do zalet tej metody należy zaliczyć ułatwienie pielęgnacji porażonego oraz możliwość wczesnego uruchomienia.

Daab opracował metodę stabilizacji kręgosłupa przy użyciu płytki metalowej w kształcie litery H. Na stronie wewnętrznej długich ramion tej płytki nacięte są głębokie ząbki. Dla założenia jej konieczne jest usunięcie części wyrostka lub wyrostków ościstych w celu uzyskania miejsca dla poprzecznego jej ramienia. Wklinowuje się ją podobnie jak przeszczep kostny w kształcie litery H i opiera o łuki. Ramiona płytki do-ginane są do krzywizn kręgosłupa, tak aby po ich zaciśnieniu kleszczami ząbki wbiły się w przejście wyrostków w luki.

Autorzy tej metody dodatkowo stosują wióry kostne dla uzyskania mocnego bloku kostnego. Ten sposób daje solidną stabilizację uszkodzonego odcinka.

System fiksatorów. Autorzy radzieccy (Ciwjan Ramich) opracowali metodę stabilizacji złamań kręgosłupa przy użyciu specjalnych fiksatorów. Ostatnio propagowmne jest stosowanie w złamaniach kręgosłupa prętów Harringtona (G. M. Bedbrook, R. W. Jacson).

Innym sposobem ustabilizowania kręgosłupa jest ryglowanie wyrostków przy użyciu śrub (modyfikacja techniki Kinga z użyciem przeszczepu kostnego); metodę tą stosowali w uszkodzeniach powikłanych autorzy francuscy.

Spondylodeza dynamiczna Weissa. W roku 1965 opracowano w Konstancinie metodę stabilizacji kręgosłupa przy użyciu sprężyn. Wskazaniem do zastosowania spon-dylodezy dynamicznej są przede wszystkim powikłane złamania i zwichnięcia w odcinku piersiowo-lędżwiowym.

Technika operacyjna. Operacje wykonuje się w znieczuleniu ogólnym z zastosowaniem środków zwiotczających, co znacznie ułatwia ewentualne nastawienie przemieszczeń. Chory ułożony w pozycji na brzuchu. Cięcie skórne ponad ogniskiem urazu takiej długości, aby swobodnie można było odsłonić dwa kręgi powyżej i poniżej miejsca uszkodzenia, łuki kręgów odsłania się poprzez odcięcie nożem elektrycznym przyczepów mięśniowych, a następnie poprzez podokostnowe od-łuszczenie ich ku bokom, poza wyrostki stawowe. W przypadkach zwichnięć lub nadwichnięć wykonuje się resekcję wyrostków stawowych. Następnym etapem jest wewnętrzna stabilizacja uszkodzonego ogniska kostnego dwoma rzędami sprężyn napiętych w odpowiednim przyrządzie. Dwa kręgi powyżej miejsca uszkodzenia i dwa poniżej wytwarzamy na łukach łożyska dla zaczepienia haczyków ze sprężynami. Szwy warstwowe, do rany dren podciśnieniowy na okres 48 godzin kończą zabieg operacyjny.

Spondylodeza kompresyjna. W przypadkach złamań z rozkawałkowaniem stosuje się tzw. spondylodezę kompresyjną. Dla przeciwdziałania siłom prowadzącym do zwiększenia lordozy wklinowuje się lity przeszczep w kształcie litery H między wyrostki ościste. Przeszczep kostny oraz wióra przylegają do łożyska przyciskane przez napięte sprężyny. Dla wykonania tego typu zabiegu konieczne jest usunięcie dwóch lub trzech wyrostków ościstych w okolicy ogniska urazu w celu wytworzenia łożysk dla płytki kostnej, którą pobiera się z piszczeli, strzałki albo talerza biodrowego.

W ostatnich latach ukazały się doniesienia o stosowaniu tworzyw sztucznych (palokost oraz paladur) jako materiału zespalającego uszkodzony kręgosłup. Najczęściej tworzywa te stosowano w uszkodzeniach szyjnych kręgosłupa z dobrymi wynikami. Należy również wspomnieć o możliwościach usztywnienia kręgosłupa lędźwiowego z dojścia przedniego (Humphries 1961 r. Sacks 1970 r. Taylor).

Laminektomia. Wskazaniem do laminektomii tylnej jest: ucisk rdzenia przez złamany łuk, odłamki kostne wnikające w głąb kanału kręgowego, centralne wypadnięcie krążka mię-dzykręgowego, otwarte uszkodzenie rdzenia z przerwaniem opony twardej. Istnieje też zawsze możliwość ucisku krwiaka nadtwardówkowego lub śródrdzeniowego.

Rozpoznanie tych przypadków jest jednak bardzo trudne do zróżnicowania — czy występuje anoxia rdzenia w następstwie zaburzeń naczyniowych, obrzęku rdzenia lub ucisku odłamków.

123