10571 skanuj0044

M 3 ktotody prognoiowW *own*6* iWiaiywmftiut** f al«/>mm analogia nr 2

Analogia prowadzenia biznesu i gry hazardowe)

W prowudzeniu działalności gospodarczej, jak we wszelkim działaniu czło-wieku, występuje niepewność. W tym kontekście można mówić o elementach hazardu, ale „nic mu najmniejszej analogii między graniem a prowadzeniem biznesu w społeczeństwie rynkowym. Oracz w karty wygrywa pieniądze, przechytrzając swego przeciwnika. Biznesmen zdobywa pieniądze, dostarczając klientom dóbr. które ci chcą zdobyć. Może istnieć analogia między strategią graca w karły i Magiera. Nie ma potrzeby zajmowania się tym zagadnieniem. Ten. kto interpretuje prowadzenie przedsiębiorstwa jako oszukaństwo. jest na złej drodze"* Gracze w karty nic wytwarzają żadnej nowej wartości, bo uprawiają grę o tumie stałej (zerowej) - to. co jeden wygra, drugi przegra, i odwrotnie. Gdyby •Iz ulotność gospodarcza opierała się na takiej zasadzie, nie byłoby rozwoju.

3.3.3. Metody heurystyczne (eksperckie)

W ujęciu słownikowym heurystyka (gr heuresis, znalezienie, i heuneka, znalazłem) to umiejętność odkrywania nowych prawd przez odpowiednie staw iania hipotez, umiejętność wyszukiwania i gromadzenia materiałów’ historycznych**.

Heurystyka to nauka o dokonywaniu odkryć, która zajmuje się badaniem praw rządzących myśleniem tw órczym i wzbogacających je. Silą rzeczy związana jest z psychologią (zwłaszcza społeczną), dlatego pierwsze badania nad twórczym rozwiązaniem problemów przeprowadzali psychologowie, i to głównie na zwierzętach. Radonia takie (heurystyka eksperymentalna) rozpoczęły tlę już pod koniec wieku XIX⁶². Metodami heurystycznymi zainteresowali się następnie ekonomiści, politolodzy, cybernetycy, informatycy i inni.

Metody heurystyczne służą do rozwiązywania problemów poprzez zorganizowany i ukierunkowany wysiłek grupy ludzi. Często stosuje się je w procesach podejmowania decyzji, w projektowaniu oraz w prognozowaniu. Istnieje bardzo dużo technik heurystycznych.

Przez wiele lat w naukach technicznych i społecznych (zwłaszcza w ekonomii) metody heurystyczne uznawano za synonim metod twórczych (nicrutynowych, nieszablonowych) w przeciwieństwie do metod rutynowych (algorytmicznych). Obecnie podział ten traci na znaczeniu: z jednej strony opracow anie algorytmu (czyli programu postępowaniu prowadzącego niezaw^rodnie do rozwiązania problemu) wymaga twórczego myślenia, z drugiej - opracowuje się algorytmy heurystyczne. W rozumowaniu i metodach heurystycznych korzysta się z analogii, indukcji, a także z niektórych uniwersalnych procedur analizy

IM.

• wi KoywlaMfciMwmł...4* cyt. s. 209.

“ Pm / MShWdiO^nmąii I umgJumte M (uuMranNr MM f    1 Nh >n« Wy.

ik»nk/« Atftfc** RtaMfcMl i**.*, 1471 a

kUtody pognało wn*    H

i idów i irodków, planowania i innych. Systematyzacji zasad heurystycznych jiiubowiilo dokonać widu uczonych, poczynając od Euklidesa*¹. Niemniej jednak można nadal twierdzić, że metody heurystyczne ukierunkowane są raczej M ..błądzenie myślenia" niż na metody ściśle racjonalne.

Mclody heurystyczne należą do podstawowych narzędzi sztucznej inteligenci (urtfficial imelli^ence) - technologii i kierunku badań, które na pograniczu informatyki, neurologii i psychologii zajmują się konstruowaniem maszyn I oprogramowania zdolnego rozwiązywać problemy niepoddające się algorytmi-/acji w sposób efektywny, na podstawie modelowania wiedzy. Badania nad Uluczną inteligencją rozpoczęły się w połowie lal 50. XX wieku, kiedy to powstał sam ten termin*¹.

Można przyjąć, że modele heurystyczne zawierają zmienne, które są niemierzalne, niewymierne lub trudno wymierne, dlatego w śród modeli tych przAWIżl ją modele słowne, graficzne, biologiczne czy fizyczne, które odgrywąją dużą rolę w dydaktyce różnych nauk społecznych. Modelami heurystycznymi są np mapy służące do komunikowania, interpretowania i wyjaśniania danych. PonwgąHI w wizualizacji różnic, skupień, różnorodności bądź jednorodności w rumach da nych. Budowa modeli heurystycznych, czy li modelowanie heurystyczne “/na-i /a, że model przetwarzania informacji opisany jest w terminach heurystyki. un raczej zasad praktycznych (ruto of thumb) niż formalnych.

Modelowanie heurystyczne jest m.in. sposobem symulowania procesów po litycznej adaptacji państwa. Ten typ modelowania opiera się na nicalgorytmic/ nym przetwarzaniu symboli. Istotę programów sztucznej inteligencji»łanowi zastępowanie sztywnych algorylmów^r przez elastyczne reguły heurystyczne, chociaż algorytmy i reguły heurystyczne nic wykluczają się wzajemnie*’. Ogólnie biorąc, gdy nie istnieje skuteczny algorytm rozwiązania oryginalnego problemu, wtedy w celu uzyskania dobrego rozwiązania stosuje się algorytm heurystyczny.

Na temat metod heurystycznych, czyli metod twórczego rozwiązywania problemów istnieje spora i łatwo dostępna literatura (nie licząc Internetu) zarówno w dziedzinie nauk technicznych, jak i społecznych⁶⁴. Do najbardziej znanych t uznanych metod prognozowania opaitego na metodach heurystycznych należą burza mózgów, metoda dclficka i analiza morfologiczna.

“ Stob. Stou-tilk matematyki i cybernetyki ekonomicznej, PWB, Warszawa I985, s. W5

“ Warto dodać, żc ukazuje się czasopismo „Journal of Heurlstics" będące forum ukle* tankowanym na rozwój teorii oraz praktycznych zastosowań technik rozwiązywania problemów. których nic da się rozwiązać precyzyjnie. • w Polsce istnieje Polskie Stowarzyszeni* Kreatywności.

*' IW. / i. Prcuaś. Sstucsno inteligencja w politologii Heurystyczne modelowanie procaów minpioai politycznej. UMCS. Lublin IWO. s. I21.

“ Ną)ważniejsze pozycje godne polecenia. J. A Monkiewicz. Metody he*rynyct*e TnOrcte mewutgymmltprobierni*, PWB, Warszawa IWO; T. Proctor, '/arzigbonle fwłn-ar. (lebeUmer . Ska. Warszawa I9M. S. kwiatków*. tn*d,«h*>n toii odetehooina. Wydawnictwo Naukowe PWN, Wamzawa 2000;