11044 metodyka0005

62 Zygmunt Sw.lechowsikl

Vkgin hints to the Byzantine tradiition and the dove close to Her ear may be indicative of the intentlon to Isbow Conceplion through the ear — Conceptio per aurem. This infreąuent variety of Annunciation iconography has analogy with the Catalonian wali painting and Saxon manuscript Illumination art.

A rare motif is the plant in the right corner symibolizing the Three of Life. This is a reference to the theologica) opposilion of Mary to the pre-molher Eve, the iree of life to the tree of death.

The rectangular plaquo semicircularly finished whose fragments were unco-vered simuitaneously with the Annunciation tympanum bears distinctive marks of fire and damage. In contrast with the 20 cm thick tympanum that was constructio-nally capable of functioning as transom, the rectangular plaque is twice as thin. Considerjng further weakening caused by the deep relief on the averse it may be assumed that it could not function independently in the construction, being pro-ba'bly destined to linę a wali. In all likelihood it belonged to a larger complex together with the similar size plaque, 135X168 cm, known from the records and presenting Madonna surrounded by medallions aind figures of the prophets. Both plaques belonged probably to the 'wąlls choir partitions separating transept arais as in St. Michael church in Hildeshein and Hiebfrauenkirche in Halberstadt or previo-usly Ln the convent church in Hammersleben, Foundation^ of such partition walls were discovered during the present archaeological excavation.

Despite graet daimage, the contents of the presentations in the two zornes are still legible. In’the upper multifigural scene a slim-figuTe on the left with a kind of a vertical beam above head bringing an oblong shape to the face is'Mary kiss-img the Chrisfs hand in the scene of Descent from the Cross. Other fragmentavily preserved figures are ideritlifiatoie as Joseiph and Nicodemus deposing the lifeless body of Christ. A rosettelike form aibove the left arm of the Cross sy-mbolizes the sun and a round form at Chrisfs feet was probably to image the head of pre--father Adam. In the lower scene with prevalent horizontal arrangement there are distinguishable a resting figurę and two figures leaning over the resting one and negat>ives of several standing figures, which undoubtedly shows a developed scene of Mourning. The itwo scenes are strongly inspired with the Byzantine iconography. The fact that the two occur within the rectangular ereot pdaque format indica-tes copytng from am illumiinated liturgical book. The mamuseipt illumination as the source of inspiration is supported by the short lunie of Joseph — a characleristic feature in the Byzantine, as well as Carolinqiain and Ottonian paintinq.

Eslablishing the style of the new found reliefs does not pose any difficulty. From the analysis of the sculpture in the .less damaged tympanum it is possible to siatę that technical details, relief heighl, background workouf and the reporto-ry of formal means are identical as in the column sculptures in the convent church. The sculptors of the tympanum and the p!aque with Descent from the Cross and Mourning reliefs are beyond doubt identical with the autors o£ previously known interior sculpture elements in the Premonstratensian nuns church in Strzelno. Tire author of the Annunciation tympanum is also the author of the most part of adherent person ifications on the column situated Ln the norlhern part of the main aisle. The slim proportions of both reliefs with Passion scenes ni.ay have Deen the effect of the original source, that is manuscript illumination. The idon-tity of worlcshop is confirmed by a similar techniąue and relief height (about 3—4 cm) and especially emphasizeri heads. Thebe rocently uncovered sculptures reiider additionai support lo Ihe thesis posiled earlier by Ule author about the genosis of sculptor-worlcshop ilu Strzelno originatmg in the Lower Saxon arca,

As is known, Byzanlinism manifdstcd in them js one of the features ehara-cteristic of both Saxon sculpture and painting during the Kumanesque era.

ACTA UNIVERSITATIS NICOLAI COFERNICI ARCHEOLOCIA XIII — ARCHEOLOGIA ARCHITEKTURY 1 NAUKI HUMANISTYCZNO-SPOLECZNE — ZESZYT 104 — 1000

Instytul Archeologii i Etnografij

Jerzy Dubikajtis

Z PROBLEMATYKI DATOWANIA ZABYTKOWYCH OBIEKTÓW ARCHITEKTURY MUROWANEJ W BADANIACH ARCHEOLOGICZNYCH

Zarys treści. Przedstawienie wybranych sposobów ustalania relacji chronologicznych pomięd-zy nawarstwieniami kulturowymi a elementami architektury na podstawie, .analizy treści i przebiegu warstw oraz obserwacji miejsca ich styku z badanymi reliktami architektury.

Zabytkowe obiekty architektury murowanej stają się coraz częściej przedmiotem zainteresowania nie tytko historyków sztuki i architektury, ale również archeologów, Wyinika to głównie z faktu, iż badania archeologiczne przyczyniają się do ujawnienia nowych zespołów źródeł, stwarzających możliwość poszerzenia wiedzy, uzyskanej na drodze innych badań historycznych. Wykorzystanie źródeł archeologicznych i metody stratygraficznej¹ pozwała niejednokrotnie na rozwiązanie tak istotnych prtohlamów, pojawiających się w badaniach nad architekturą, jak ustalenie czasu wzniesienia obiektu oraz, określenie chronologii kolejnych faz jego przebudowy. \Przy datowaniu architektury z wykorzystaniem metody stratygraficznej istotne jest ustalenie związków istniejących między warstwami kulturowymi ² a tymi elementami architektury, które znajdują się .pod powierzchnią ziemi\Analiza powiązań warstw kulturowych z architekturą, połączona iz oceną zawartości kulturowej tych warstw, jest punk tam wyjścia dla ustalenia chronologii względnej i bezwzględnej obiektów.

Powyższy proBTean, pomimo podstawowego znaczenia w badaniach archeologicznych prowadzonych nad obiektami architektury, przez długi czas nie znajdował właściwego odzwierciedilenia w literaturze przedmio-

1

Metoda ta jest rozumiana tu jako podstawowa metoda pozwalająca na badanie stosunku — głównie chronologicznego — warstw kulturowych, wydzielonych w trakcie prac wykopaliskowych (W. Holubowicz, 1959, s. 5—6).

2

- Warstwy kulturowe rozumiane są „...sensu largo jako wszelkie, dające się wyodrębnić jednostki stratygraficzne..."    (G. Maotzke, T. Rysiewska, S.

Tabaczyński, P. Urbnńcstyk, 1978, s. IB).