11190 R5PC A str177

kodeksu cywilnego są: Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną¹⁶.

Biorąc pod uwagę wspomniane kryterium do osób prawnych należałoby w obecnym stanie prawnym zaliczyć:

1)    Skarb Państwa,

2)    spółki kapitałowe,

3)    przedsiębiorstwa państwowe,

4)    banki,

5)    państwowe jednostki organizacyjne,

6)    spółdzielnie,

7)    fundacje,

8)    stowarzyszenia,

9)    inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze.

Państwowe jednostki organizacyjne, poza przedsiębiorstwami państwowymi,

są to instytucje i zakłady państwowe powołane w większości do prowadzenia działalności publicznej o charakterze niegospodarczym. Należą do nich na przykład państwowe wyższe uczelnie, muzea narodowe, filharmonie, instytuty naukowe, Polska Akademia Nauk, Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Spółkami kapitałowymi są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, pozostałe spółki są pozbawione osobowości prawnej.

W formie stowarzyszenia prowadzi działalność ogromna większość organizacji społecznych - Związek Harcerstwa Polskiego i inne związki harcerskie. Akademicki Związek Sportowy i in.

Inne jednostki organizacyjne z natury rzeczy stanowią zbiór różnych organizacji, jak partie polityczne, związki zawodowe, jednostki organizacyjne Kościoła Katolickiego i innych kościołów, kółka rolnicze itd.

Szczegółowa problematyka wymienionych osób prawnych stanowi w zasadzie przedmiot prawa gospodarczego.

3. Skarb Państwa

Skarb Państwa jest szczególną osobą prawną. Pojęciem Skarbu Państwa posługujemy się wówczas, gdy państwo występuje niejako suweren, wyposażony w uprawnienia władcze wobec wszystkich innych podmiotów, lecz jako partner w stosunkach majątkowych z innymi, równoprawnymi partnerami. W tej roli państwo to nie władza, to nie urzędnik, prokurator, komisja poborowa, policjant, ale właściciel, najemca, sprzedawca, zamawiający usługi budowlane. Skarb Państwa to państwo na płaszczyźnie prawa cywilnego, gdzie króluje wszechwładna zasada prawnej równorzędności stron.

¹⁶ Takie brzmienie art. 33 k.c. ustalone zostało przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz. U. nr 55, poz. 321).