12060 IMGt85 (3)

Briftechnologii! uzyskiwania I obróbki

fHewłelkich Kamienia oblepianego gliną lub z gliny, węglem drzewnym, topiono na warstwie drzewnych. uzysku|ąc plackowate bryły Upału W tej formie surowiec ten, gotowy do dal-^^H^Bteedmiotem dystrybucji Ostatnia In/n pro

^^^^Mtfitawowy surowiec do produkc|l brązu, nn ^^^^Mltyftklwaiu> /i' złóż rudy dostępnych powlnr/ch-jJHprzy tastntowanlu prostych motod górniczych. Byty ^^^■fłwykln, nieregularna leje drążone w podłożu, ^jjpKlkaliMon, 111.1|. |« «> charakter |nkt)y małych knmlenlo-^^^■feypndku stokowych wychodni Zyt rudy drążono ' lub ukośne sztolnia. podejmu|ąc nie-^^^^Bpttalno roboty górnicze. Klasycznym przykładom Iw/lęcla jest słynny zespół kopalni w Alpach ^H|rejont«> MOhlbnch Bischofshofon, zwłaszcza H Eksploatowano tam Żyły pirytów o mląższo-I ■ ■! chodniki opadające pod kątem 20-30' I slę-górotworu do 160 m Zespół sztolni obejmo-góry na szerokość i około 1600 m. Eksplo-stosują* metoda ognia I wody oraz kru-.JBBhsny górotwór za pomocą klinów Przy rozbijaniu ^^^^^Hprmicznłe skal posługiwano się brązowymi I kamiennymi młotami Przed opadającymi ^^^^■gcptor.Mno górników budując drewniano pomo-^^^^^H^podkł.K t. mo równocześnie ogień w celu pod-^^^^^■teanegn przodka By odciążyć eksploatowany n.ui złoZem dodatkowe chodniki Przy sztolni sięgała 30 m. kopalni w drewnianych smykach ruda była ^^Hpipewnnn wstępnej obróbce, tj. sortowana, ^^H^Hpeertośc Iowy oh skał, a następnie tłuczona ł mielona w kamiennych Żarnach na ro/cłerac/y Resztek bezwartościowe! się płucząc rozdrobnioną rudę w drew-W celu uzyskania z oczyszczone) rudy pra/tinie (aby usunąć lotne cząstki, np. wytapianie Piece (dymarkl) do wytopu wgłębionych w ziemię wio

coslj produkcyjnego - wytwarzanie przedmiotów brązowych dokonywała się |UZ poza strefą pr/ykopałnlaną. obejmującą eksploatowane złoZa oraz zespół plecowlsk do wytopu metalu. Górnicy, rudnicy, hutnicy Itp. zajmujący się eksploatacją, wstępną obróbką rudy I wytopem metalu, zamieszkiwali najprawdopodobniej osiedla w dolinach, a w rejonie kopalni przebywali jedynie czasowo w dora/nych obozowiskach Pr/y wejściu do jednej z kopalń, na Ełnódbergu. na występie skalnym odkryto pozostałości domu / narzędziami do wydobywania I przetwarzania rudy (młotami kamiennymi, rozciera czarni Itp.), a takZe z ceramiką, s/pllaml do spinania wierzchnich okryć Itd.

W porównaniu z miedzią, która w stanie ciekłym nie nadaje się w zasadzie do odlewania przedmiotów w formach innych nlź jamowe, brąz wykazuje o wiele korzystniejsze cechy DłuZszy czas jego stygnięcia umożliwiał stosowanie obok form jamowych, także bardziej skomplikowanych, dwu- ł wieloczę-śclowych form kadłubowych (skrzyniowych). Z czasem obok form kamiennych zaczęto stosować również formy gliniane, jednorazowe, wykorzystując technikę odlewu na tzw tracony wosk. Obok odlewania znano też plastyczną obróbkę, poprzez kucie czy wyciąganie. Stosowano również techniki wtórnego opracowywania powierzchni, usuwania szwów odlewniczych, trybowania, cyzelowania Itp.

Wszystkie te zajęcia, od przetapiania brązu z domieszką Innego metalu, topienia w tyglach glinianych w ogniu palenisk ze sztucznym nadmuchem, odlewania przedmiotów za pomocą glinianych łyżek lejnlczych w przygotowanych wcześniej formach itp., aż po Ich wtórną obróbkę były domeną specjalistów, metalurgów-odlewnlków. Ich wiedza i umiejętności, owiane nimbem tajemnicy, a przede wszystkim społeczno-ekonomiczne i symboliczne znaczenie wytworów ich pracy, nadawały Im w ówczesnych społecznościach szczególny status Wyraża się to m in. występowaniem na cmentarzyskach pochówków wyposażonych w zestawy narzędzi odlewniczych, formy odlewnicze, gliniane łyżki łejnłcze. tygle, dysze atrybuty podkreślające odrębność zawodową i społeczną mistrzów brązu.

rkvvtwalentu miemaiuyo metal. WV wspomnianych takim był pr/eiłe wszystkim bursztyn *p< >iów natmi np / surowcami krzemiennymi i kamiennymi, w\*stępo-^^^BęytniiMlo większą akt\ wnosi pos/c/e^olnwh społeczności w sterze W epoce brązu nasiliła się i niezwykle o/yw iła wymiana mię Ośięzna ( hę* pozyskania metalu inspirowała mojovinokrotnie via

itakty wymienne rmąiae t produNae brąaift

I il.il* l

obl ififiaiKirtf

mnomoi skie w\ oi

laiskie, ktc

iv t czasem pr

eks/talciK

381