13810 strona0105 (2)

23H Zofin łlut»’• K (i

obecnie stosowanych) nale/ą tzw. testy dla niemowląt Ch. H u h 1 c r Tedy to były przeznaczone pierwotnie dla pierwszego roku życiu. Następ nic uległy przeróbce i rozszerzeniu do fi lat w postaci tz.w. Skuli Wiedeń •kiej *. Dalsza kontynuacja tej skali, przygotowana przez L. Darnin Ker, jest skalą przeznaczoną dla wieku 5-11 lat".

Specjalny charakter mają skale Inteligencji nie używające słów, a zawierająci tylko zadania o charakterze wykonaniowym; prze znaczone są bądź do badania dzieci różnych narodowości, władających różnymi językami (np. Międzynarodowa Skala Inteligencji Leitera — Leiter International Performance Scalę), bądź też dla dzieci, które nie opanowały jeszcze języka (np. Skala Merrill-Palmer, Skala Artur-Point). Przykładem zadań testowych występujących w tych skalach może być: składanie przedmiotów z części, dobieranie identycznych przedmiotów lub kształtów itp.

Oprócz skal inteligencji obejmujących różne rodzaje prób, psychologowie używają do badania zdolności poznawczych również pojedyncze testy. Do najczęściej używanych należą: Test J. C. Ravena^ł\ w którym za daniem osoby badanej jest uzupełnianie luk w układach rysunkowych; test inteligencji F. L. Goodenough^M, w którym podstawę analizy stanowi rysunek dziecka. Jako przykład zaś prób wcrbulnych może służyć test wnioskowania logicznego C. Burta¹*.

Istnieją również testy służące do badania takich aspektów rozwoju d/.lecl, juk ich spostrzeżenia ^7I, ruchy⁷⁴, mowa ", lateralizacja ⁷⁴ itp.

" Por. Wanda Szuman Testy inteligencji Ch. Diihlcr dla nirrnou.'Iqt. Warszawa 1028.

"" Oh. UUliltr, II. Hctzer Kteinkinder-testi. Lclpzig 1932.

•• 1 j, Schrnk-Danzinger Entwlcklungstetts Jur dat Schulalter. Teil I: AltcrstuJ*

II Jahre. Wioń 195.3.

>• Por. R. Karnowski Analiza psychologiczna ifcalt J. C. Ravena. Wyd. II. War-S/HW.I 1970, PWN.

n F. I.. Ooodonough Measurcment oj intclUgcncc by drawings. Wyd. II. New York lUM Por. teł: B. Ilornowakl Badania nad rozwojem psychicznym dzieci i miodzie >y nu jHulftaudo rysunku jwstnei ludzkiej. Wrocław 1970.

»• C Hurt The develojnnent of reasonlng in tchool children. „Journal of Kxporl-mcntal Pedagogio" 1919- 1020, t. 5. s. 68-77, 121-129.

’• Por. M. Choynowikl, J. Kostrzowski Test Bender-Koppitz dla dzteci od 5 do W lat. Wari/awa 1971.

** N. Ozlereckl Skala metryczna ilu badań zdolności ruchowych dzieci i miodzie'y. l.wów 1931. — M. Zduńska llrlnckcn, N. Wolański Graficzna metoda oceny rozwoju motorycznego niemowląt. „Psychologia Wychowawcza*¹ 1967, nr 4, % 411-463.

" M. (\ Ttmplln Orloln tonguage sklll» tn children. Mimimpolls 1957.

■* Por. (<•>. Informacje na tomat omawianej oba< nic kategorii tostów zawarte w pracy if. Nploncl '/.oburzenia ptychoruchou ego ro iroju dziecka. Wyd. II. Wur-s/uwu 1960.

Do klasycznego repertuaru badań nad indywidualnymi właściwością mi dzieci należą testy o charakterze projekcyjnym, służące do ha dania osobowości. Jako materiał służą tu obrazki, które polecamy dziecku opisywać czy interpretować, ukierunkowując to ewentualnie pytaniami. Należą tu następujące testy: Test Apercepcji Tematycznej, w skrócie TAT (Thematic Appereeption Test), Obrazki z Michigan {Michigan Picture*). Test Apercepcji dla Dzieci — CAT (Children Appereeption Test), Obrazki Symondsa (Symonds Pictures), Test Rorschacha.

W innych przypadkach dostarczamy dziecku materiału o charakterze zabawowym, mniej lub bardziej ustrukturalizowanego, np. miniaturowe laleczki, imitujące różnych ludzi i przedmioty spotykane w codziennym życiu (Test Świata Ch. Biihler”. Miniaturowe Zabawki Tematyczne L. Murphy⁷⁹), zestaw do zabawy w rodzinę, obejmujący sprzęty domowe i laleczki odpowiadające domownikom'* Zamiast laleczek stosuje się też postacie ludzkie wycięte z papieru (jak papierowa szopko dln dzieci), przedstawione w różnych pozach jakby sfotografowane w tiak cie jakiejś akcji*⁰. Dziecko ma bawić się zabawkami w sposób dowolny, bądź ułożyć z nich określoną scenę, dokończyć historię opowiedzianą pi nr. eksperymentatora.

Innym przykładem metody projekcyjnej jest kończenie prze/ dziecko zdań zaczętych przez eksperymentatora, a także rysunek dziecku

Stosując testy projekcyjne (których główne rodzaje podaliśmy wyżej), psycholog analizuje bądź treść wypowiedzi dziecka czy jego zabawy, bądź ich formalną stronę; zakłada przy tym, żc dziecko rzutuje bez pośrednio lub pośrednio — na zewnątrz (np. na swoją zabawę czy opowiadanie) swe własne cechy i przypisuje je w zabawie czy przy inlarpn tacji obrazka postaciom przez siebie odtwarzanym. Odpowiednia analiza powinna by zatem umożliwić poznanie indywidualnych właściwości dzle cka, jego potrzeb itp.*^{1 2 1}

1

* F. H. Allen Psychotherapy with children. New York 1942. — H. Levin, K Wml well The reseerch uses oj doli play. „Psyehological Bullctin” 1962, t. 59, s. 27 56.

•• E. S. Shneidman Manuał Jor the MAPS (Makr a Picture Sforj/J fest. „ProJoctlvo Techniąucs Monograph" 1952, nr 2.

Nasza charakterystyka testów projekcyjnych Jest oczywiście nader upros/ego-nn, nie oddaje np. zupełnie Istoty wszystkich testów projekcyjnych. Bliżej ziipottiuń się* można z metodami projekcyjnymi, sięgając do odpowiedniej literatury (np L. H. Murphy Pertonality , Jw I .1. Rembowski Metoda projekcyjna w psycholopH dxfec| < młodńeiy. Żary* teehnib badawczych War /uwo, PWN (w druku).

2

⁷⁷ Ch. Biihler, G. Kellogg Manuał Jor the W o rld Tett. New York 1941.- Por.

M. Przctacznikowa Test „Świata” Ch. Biihler jako jedna z metod badania osobowości dziecka. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 1962, t. L1V, r. 3, •. : 9 M ⁿ L. B. Murphy Personality in youny children. Wyd. II. New York 1957.