09301

106

publiczne. Dalej jest ważną rzeczą pouczyć ludność, by ranki nawet nieznaczne, osobliwie na stopach i rękach opatrywała starannie według prawideł nauki a wystrzegała się przykładania babki, która jako roślina mała i po każdym deszczu ziemią powalana może być pośrednikiem w przenoszeniu bakteryj tężec wywołujących. Toż samo tyczy się ranek wszelkich u noworodków.

Leczenie tężca należy wyłącznie do lekarza. Tu możemy tylko nadmienić, iż jak się wydaję z dotychczasowych doświadczeń, wstrzykiwanie podskórne surowic, stosownie przyrządzonych przez Behringa i Tizzoniego jest w tężcu skutecznem. Obok tego nie należy zaniedbywać leczenia symptomatycznego polegającego na łagodzeniu, ile możności, dolegliwości chorych i takiem ich wzmacnianiu, by chorobę mogli przebyć i nie można zaprzeczyć, iż to leczenie chorym nie tylko przynosi ulgę, ale i w wielu przypadkach najlepszym jest uwieńczone skutkiem.

13. Trąd.

Trąd (lepra) jestto choroba zakaźna, nadzwyczaj powolnie, bo przez dziesiątki lat przebiegająca a występująca w dwóch postaciach: w postaci guzów (lepra tuberosa) i w postaci ograniczonych utrat czucia (lepra anaesthetica). Te obydwie postacie przechodzą bardzo często jedna w drugą lub równocześnie u tegoż sa mego chorego mogą wystąpić i właściwe guzy i miejscowe utraty czucia.