18979 Obraz (1058)

452

mc jest <k> tej reakcji potrzebna. Sole kwasów wygodnie jest czasem otrzymywać w reakcji estrów z NaOH w bezwodnym środowisku, na przykład w etanolu:

452

_/cooc₂h₅

CH,    + NaOH

*COOCjH₅

ętónoL__Cf(

COOC₂Hj

+ C₂H₅OH

COONa

etoksykarbonylo-octan sodu

Otrzymywanie soli z estrów było dawniej nazywane zmydlaniem estru. Nazwa ta nawiązuje do produkcji mydła z tłuszczów.

Zasadowa hydroliza estrów jest jeszcze jednym przykładem nukleofilowego podstawienia przy acylowym atomie węgla. Uproszczony mechanizm przedstawiają następujące reakcje (na przykładzie octanu metylu):

P ■

CH₃C + OH-^XOCH₃

CHjC-OH

CH,0 +

CH₃C

OCH,

OH

—*■ CHjCOO" + CH₃OH mechanizm zasadowej hydrolizy estrów

Dwie pierwsze reakcje w zasadowej hydrolizie estrów są odwracalne a położenia ich równowagi są przesunięte w stronę substratów. Dopiero przeniesienie protonu od kwasu karboksylowego do anionu alkoholu w ostatnim etapie jest nieodwracalne i „ciągnie” reakcję w prawą stronę aż do całkowitego prze-reagowania substratów. Nieodwracalność przeniesienia protonu jest spowodowana wielką różnicą zasadowości anionów karboksylanowych i alkoholano-wych.

Reakcją pod względem mechanizmu podobną do hydrolizy jest transestryfi-kacja. Jest to reakcja estru z alkoholem, prowadząca do wymiany grup alkok-sytowych. Transestryfikacja jest odwracalną reakcją, katalizowaną przez kwasy

i zasady. Przeprowadzenie reakcji aż do całkowitego przereagowania substratów wymaga usuwania jednego z produktów z mieszaniny reakcyjnej.

H⁺ lub OH"

CgHjCOOCHj + CHjCHjCHjOH benzoesan metylu

*- C₆H₃COOCH₂CH2CH₃ + CH3OH benzoesan propylu

przykład transestryfikacji

Reakcje estrów z nukleofilami azotowymi

Są to często wykonywane reakcje, służące do syntezy amidów i innych pochodnych kwasów karboksylowych. Produktami ubocznymi są alkohole lub fenole.

i

CHjCHC

OH H

+ NH,

ester metylowy kwasu mlekowego

CH,CHC + CH,OH Ł ^NNH.

OH * amid kwasu mlekowego

Wf + CĄOH ^xNHNH₂

hydrazyd kwasu benzoesowego

01,0^°    + CjHjOH

ⁿnhoh

kwas acetohydrok-samowy

c₆h₅c + h₂nnh₂ -►

OCA

benzoesan etylu    hydrazyna

,0

CH,CT + NH₂OH —-

oc₆h₅

octan fenylu hydroksyloamina