20586 img240 (16)

może przekraczać wartości optymalnej, w przeciwnym razie pierwiastki to działają toksycznie wobec drobnoustrojów. Dotyczy to zwłaszcza tzw, metali ciężkich.

14.9. Czynniki wzrostowe

Do normalnego wzrostu i rozwoju drobnoustrojów oprócz podstawowych źródeł węgla, energii, azotu, a także makro- i mikroelementów potrzebno są także czynniki wzrostowe, tj. związki organiczne, których komórka nio jest w stanic syntetyzować za pomocą posiadanych enzymów. Do związków tych zaliczamy: witaminy, aminokwasy, zasady purynowe i pirymidynowe, długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, sterole. Drobnoustroje niezdolne do wzrostu na pożywkach bez tych składników nazywamy auksotrofami. Wyróżniamy dwie grupy takich drobnoustrojów - naturalne (np. bakterio mlekowe nie rosnące na podłożach minimalnych) oraz sztucznie indukowane, selekcjonowane, a następnie hodowane na odpowiednich podłożach mutanty auksotroficzne. Mutanty te są bardzo pomocne w badaniach zapotrzebowaniu bakterii na substancje odżywcze drobnoustrojów.

Czynniki wzrostowe pełnią ważne funkcje w komórkach bakterii, są m. in. składnikami koenzymów, kwasów nukleinowych, są również niezbędno’ w procesach biosyntezy.

15. BADANIE WŁAŚCIWOŚCI BIOCHEMICZNYCH DROBNOUSTROJÓW

Sprawdzanie właściwości biochemicznych drobnoustrojów jest jednym Z etapów diagnostyki mikrobiologicznej. Badanie to przeprowadza się na specjalnych podłożach diagnostycznych lub podłożach wybiórczo-diagnos-tycznych, zawierających, oprócz substancji odżywczych, również związki chemiczne hamujące wzrost innych drobnoustrojów. W badaniach tych wykorzystuje się najczęściej reakcje katabolicznc, tj. zdolność do rozkładu substratów za pomocą enzymów komórkowych. Produkty tych reakcji wykrywa się w hodowlach za pomocą wskaźników, odczynników lub specjalnych testów; rzadziej badanie ma na celu określenie szlaku metabolicznego, w którym dany substrat jest zużywany. W badaniach tych posłużyć się można klasycznymi już pożywkami i technikami lub nowoczesnymi zestawami (mikrometodami, szybkimi metodami) do identyfikacji drobnoustrojów (np. probówki „Entcrotube”, mikrotesty API).

Metody klasyczne, jakkolwiek pracochłonne i czasochłonne, mogą być stosowane w każdym laboratorium mikrobiologicznym o standardowym wyposażeniu. Szybkie standaryzowane testy są jak do tej pory drogie i nie mogą być powszechnie (przynajmniej w Polsce) stosowane z uwagi na ograniczenia finansowe w służbie zdrowia i laboratoriach badania żywności.

Drobnoustroje przejawiają wiele właściwości biochemicznych determinowanych różnorodnością wytwarzanych przez nie enzymów. Różnice w tych właściwościach znalazły praktyczne zastosowanie do odróżniania rodzajów, gatunków i - rzadziej - szczepów w obrębie gatunku drobnoustrojów. W diagnostyce mikrobiologicznej bada się następujące właściwości biochemiczne: glikolitycznc (sacharolityczne; rozkład węglowodanów), proteolityczne (rozkład białek, peptydów oraz aminokwasów), lipolityczne (rozkład lipidów i kwasów tłuszczowych), utleniająco-redukcyjne oraz inne, nie mieszczące się w tym podziale.

Wymienione właściwości biochemiczne sprawdza się łącznie, posługując się tzw. szeregami biochemicznymi (rzędy biochemiczne). Są to zestawy podłoży, na które posiewa się badane drobnoustroje, a po okresie inkubacji wykonuje się próby identyfikacyjne polegające na wykrywaniu produktów