19317 img274 (9)

84 Druidzi

królu i wykorzystała całą swoją druidyczną moc, by go usidlić i zniszczyć. Jednocześnie jednak Sin pokochała Muirchertacha i po jego śmierci sama umiera z żalu. Ponownie współczujemy druidce, mimo iż ona opowiada się przeciw chrześcijaństwu.

Z Trójdzielnego Żywotu świętego Patryka dowiadujemy się, że Patryk ostrzegał królów, by nie przyjmowali rad druidów i druidek, a w Hymnie - którego autorstwo przypisuje się właśnie jemu - prosi Boga, by chronił go przed druidkami.

Według opowieści z Rennes Dinnsenchus, Brigit [późniejsza święta Brygida], nim nawróciła się na wiarę chrześcijańską, była ban-drui [kobietą druidem], Brigit urodziła się ok. 455 r. n.e. w Faughart niedaleko Newry w hrabstwie Down. Jej ojcem miał być druid o imieniu Dubhtach. Od chwili narodzin przez całe dzieciństwo towarzyszyły jej symbole druidyczne, według tradycji karmiono ją cudownym mlekiem krów z Zaświata. Nawróciła się, a biskup Ardagh Mael („łysy” lub „z tonsurą”) wyświęcił ją na zakonnicę. Według legendy pierwsze zgromadzenie, które założyła, powstało w Drumcree, w cieniu wysokiego dębu. Również zgromadzenie w Kildare oparte było na symbolice druidycznej, gdyż cill-dara to „dębowy kościół”. Brigit zmarła tam w roku 525. Już w roku 650 Cogitosus napisał żywot świętej - Vitae Brigitae. Do rangi symbolu może urosnąć sposób, w jaki Cogitosus myli kult świętej ze starożytnym kultem irlandzkiej bogini płodności, Brigit, na cześć której najprawdopodobniej nazwano przyszłą świętą. Symbolizm druidyczny towarzyszył jej całemu życiu. Dzień świętej Brygidy wchłonął wcześniejsze święto Imbolc (znane również jako Oimelg - dosłownie „poród”), poświęcone bogini Brigit. Przypadało ono na noc z 31 stycznia na 1 lutego (Celtowie odmierzali czas od nocy do nocy) i związane było z mlecznością owiec, a zatem było to wiejskie święto płodności.

Bogini Brigit (wyniesiona) znana była jako Brigantia w północnej Brytanii i jako Brigantu w Galii. Była córką najwyższego boga Dagdy, opiekunką uzdrowicieli, poetów, artystów i rzemieślników. Jej wróżby były powszechnie znane. Wiele cech bogini Brigit, zwłaszcza symbolika płodności, zostało wchłoniętych przez osobę i kult świętej Brygidy.

Według hagiografii pochodzącej, z IX wieku, matka świętej Brygidy, Broise-ach, była niewolnicą Dubhtacha i została przez niego sprzedana druidowi, który później odesłał ja pierwszemu właścicielowi. Podanie z ósmego wieku wspomina, iż ów druid, Maithghean, po odgłosach wydawanych przez rydwan poznał, że Broiseach nosi w łonie cudowne dziecko. Według tego samego podania, Brigit urodziła się w momencie, gdy jej matka przynosiła o wschodzie słońca mleko do domu druida i stała jedną nogą na progu, a drugą na zewnątrz, tak że dziecko urodziło się „ani w domu, ani poza domem”. Motyw zdarzeń określanych formułą „ani ..., ani” często powraca w mitologii celtyckiej.

Według dr Ó hÓgain:

Prawdopodobnie pogańska świątynia w Kildare została przejęta przez świętą kobietę z Fotharta (Faughart). Znaczyłoby to, że przejęła ona dla wiary chrześcijańskiej poprzedni kult związany z tym sanktuarium, łącznie z imieniem bogini Brighid, które było zapewne tytułem noszonym przez tamtejszą arcydruidkę.

W wielu opowieściach pojawiają się obdarzone mocą czarownice i wróżki - prawdopodobnie do tych właśnie postaci ograniczyli druidki pisarze chrześcijańscy. Być może obraz druidki zdegradowanej do roli czarownicy stał się pierwowzorem trzech najsłynniejszych wiedźm świata.

„Błyskawice i grzmoty. Wchodzą trzy Wiedźmy”¹¹. Takie wskazówki sceniczne podaje Szekspir na początku słynnego dramatu Makbet. MacBeth, arcykról Szkocji w latach 1040-1057, był jednym z ciekawszych władców tego kraju. Doszedł do władzy zgodnie z prawem celtyckim, rządził Szkocją dostatnią i spokojną, mógł nawet udać się z pielgrzymką do Rzymu. Przepełnieni zazdrością władcy angielscy, wykorzystując ambicje syna poprzedniego króla (pamiętajmy, że w systemie prawa celtyckiego nie obowiązywała zasada pierworództwa), wysłali swoje wojska do Szkocji z zamiarem obalenia^MacBetha, co udało im się dopiero po kilku latach. Ponieważ to zwycięzcy piszą historię, nie może dziwić obraz Makbeta odmalowany później przez Szekspira. Andrzej z Wyntoun, opat St. Serf w Loch Leven w hrabstwie Fife, pisząc o Makbecie (między rokiem 1395 a 1424), wprowadził do opowieści typowy celtycki motyw trzech wiedźm przepowiadających Makbetowi osiągnięcie władzy i okoliczności upadku. Ten sam motyw można znaleźć w dramacie Szekspira.

Również w celtyckich sagach niejednokrotnie pojawiają się trzy wiedźmy lub czarownice. Conaran miał trzy córki czarownice, które porywały ludzi przędąc magiczną sieć. Wojownik Goli Mac Morna zabił dwie z nich, ale trzecia, Irnan, błagała o litość i obiecała zwolnić pojmanych wojowników. Nagle Irnan zmieniła się w potwora i rzuciła na Goiła i jego towarzyszy zaklęcie (irl. geis), zobowiązujące ich do w walki z nią w pojedynkę. Towarzysze Goiła - Oisin, Oscar i Celta odmówili, a wtedy Goli stanął naprzeciw Irnan i zabił ją.

W bretońskiej opowieści możemy spotkać się z kobietą, zapewne druidką wyznającą starą wiarę, która pod piórem pisarzy chrześcijańskich przeistoczyła się w czarownicę. W tej opowieści występuje Dahud-Ahes, córka Gradlona, półlegendarnego króla Kernev (Cornouaille) z szóstego wieku. Pojawia się ona jako druidka, „przynosząca hańbę córka szlachetnego króla”. Posiada magiczną moc, sprzeciwia się chrześcijaństwu i świętemu Guenole. Jej sprzeciw doprowadza do tego, że jej osada Ker-Ys zostaje zniszczona przez powódź, a ona sama zmieniona przez Guenole w syrenę znikająca w falach. Tym samym święty udowadnia, że jego magia jest równie silna jak magia druidów! W okolicach Pointę du Raz (gdzie lokuje się Ker-Ys) utrzymuje się tradycja Dahud-Ahes jako „dobrej czarownicy”. W okolicy Ker-Ys znajduje się Baie des Trepasses (Zatoka

William Shakespcare, Makbet, tł. St. Barańczak. Poznań 1992, str. 9.