22189 img008 (71)

7B

Ryc.5.12. Schemat przedstawiający interpretację budowy plazmodesmy Bulbochaete wg Frasera i Guninga (1969). Plazmodesma wysłana jest plazmolemą i nie zawiera ER. Do wewnętrznej powierzchni plazmolemy przylegają spiralnie ułożone cząstki, które mogą zamykać jeden z wylotów plazmodesmy (na schemacie u góry). Wewnątrz plazmodesmy, na wysokości blaszki środkowej, (ciemny pas), znajduje się gęsty dla elektronów obszar

chanizmów regulacji przepływu aubatano,)l przez cytoplazmę działającego na zaaadsl* zaworu. W bardziej złożonych plazmo* desmach istnieją struktury osiowe, które przypuszczalnie mogą regulować transport poprzez przedział wewnętrzny (Jent to tzw. transport symplastyczny - patrz rozdz. 5.5.5).

Ostatnio często cytowane są dowody nm przemieszczanie się wirusów    poprze/

plazmodesmy; np. wykazano obecność wirusa buraka cukrowego (BWYV) w plazmodesmach między komórkami miękiszowymi a elementami łyka.

5.5.3. Struktury pograniczne

Plazmolema może tworzyć różnego rodzaju inwaginacje zawierające struktury błoniaste, ziarniste czy włókniste. Ponieważ znajdują się one między plazmolemą    a

ścianą komórkową nazwano Je strukturami pogranicznymi (boundary format!ons ang.). Ze względu na pochodzenie struktury te podzielono na dwie grupy:    1 o-

m a s o m y (loma gr. - brzeg) - tworzące się z błon wewnątrzprotoplastowych np. ciał wielopęcherzykowatych (ryc.5.13) i plazmolemasomy    tworzące

się z plazmolemy przez wpuklanie się jej do wnętrza protoplastu i obejmowanie sobą pewnych komponentów cytoplazma-tycznych, a następnie ich odcinanie na zewnątrz protoplastu zgodnie ze schematem (ryc.5.14). Struktury pograniczne są pewnym statycznym wyrazem procesów mogących mieć związek z:

-    etapem przenoszenia substancji z komórki do komórki,

-    budową ściany komórkowej przez odkładanie polisacharydów poza proto-piast,

- usuwaniem infekcji,wydzielaniem oraz wydalaniem.

Nie zawsze łatwo ocenić bez dodatkowych doświadczeń i obserwacji czy przedstawiona na elektrogramach struktura pogranicza Jest wyrazem procesu skierowanego z komórki na zewnątrz, czy też odwrotnie -do jej wnętrza.

Ryc.5.13. Schemat ilustrujący jedną z możliwości powstawania lomasomów w komórce roślinnej. Cyt - cytoplazma, PL -plazmolemą, CV - ściana komórkowa, MB -ciało wielopęcherzykowate (wg Marchan-ta i Robardsa,1968).

Ryc.5.14. Schemat ilustrujący jedną z możliwości powstawania plazmolemasomów w komórce roślinnej. Cyt - cytoplazma,PL -plazmolemą, CW - ściana komórkowa (wg Marchanta i Robardsa,1968)

5.5.4. Przestrzenne rozdzielanie procesów oraz ich integracja

Błony rozdzielają komórkę na szereg przedziałów - kompartymerrtów umożliwiających przebieg wielu metabolicznych reakcji. W komórce można wyróżnić kompartymenty jednobłoniaste: wakuole, siateczkę śródplazmatyczną, a-parat Golgiego, mikrociała i kompartymenty ograniczone dwiema błonami zwanymi otoczką: jądro, mitochondria, plastydy. Wielkim kompartymentem o ogromnym, choć często niedocenianym znaczeniu jest cytoplazma podstawowa, ograniczona plazmolemą i błonami tkwiących w niej wszystkich innych wymienionych wyżej składników. Każdy z przedziałów komórkowych pełni określone funkcje i dysponuje pewną pulą metaboliczną, czyli zasobem specyficznych metabolitów, które może ze sobą wymieniać dzięki specjalnym mechanizmom tkwiącym w błonach.

Niezależnie od funkcji kontrolowanego rozdziału procesów metabolicz--nyih, błony integrują pewne reakcje przez zapewnienie sekwencji i prze-it    u lego usytuowania podstawowych ogniw całych ciągów reakcji.Przykładem

u mogą być tylakoidy chloroplastów,z którymi związana jest faza świetl-