24566 str054 55

45. Jarząb pospolity (Sorbus aucupa-ria L.). Drzewo osiągające wysokość 10 m. Ma liście złożone, kwiaty zebrane w baldachogrona; kwitnie w maju — czerwcu. Owoce okrągłe, w czerwonych gronach, kwaskowate, dojrzewają we wrześniu i w październiku. Rośnie w lasach, zaroślach, w parkach i w pobliżu rumowisk; występuje w całej Europie. Owoce jarzębu zawierają sporo cukrów, dość dużo kwasów organicznych, soli mineralnych i pektyny oraz znaczne ilości witaminy C (40 — 50 mg®/#) i P.

Owoców jarzębu pospolitego nie można jeść na surowo, gdyż mają smak gorzki i cierpki. Zagotowanie, parowanie lub przemrożenie poprawia smak jarzębiny. Dobre efekty uzyskuje się także przez moczenie jej w osolonej wodzie lub lekko zakwaszonej octem. Uwalnia to jarzębinę od nadmiernej goryczy. Owoce jarzębu stanowią przynętę dla ptaków.

46. Dereń właściwy (Cornus mas L.). Krzew od 2 do 5 m wysokości o liściach jajowatych, pojawiających się w okresie kwitnienia. Kwiaty ma żółte w kwietniu — maju. Owoce o wydłużonym kształcie, czerwone, z krótką szypułką i pestką.

47. Czeremcha zwyczajna (Prunus padus L. Padus avium). Krzew rosnący w lasach liściastych, zwłaszcza nad brzegami wód; bywa także hodowana w ogrodzie. Kwitnie w kwietniu lub w maju. Liście i młode pędy po roztarciu wydzielają silny zapach typu olejku gorzkich migdałów.

Owoce dojrzewają w końcu lipca albo w sierpniu. Są one z wierzchu czarne, wewnątrz jasne, lepkie, w smaku mdłe. Zawierają 5“/o cukrów, kwasy organiczne, garbniki, olejki eteryczne. Owoce można jeść na surowo, lepiej po zagotowaniu lub przemrożeniu, nadają się one do smażenia marmolady, do przygotowania namiastek kawy; z suszonych owoców można przygotować mąkę nadającą się jako dodatek do mąki zbożowej.

48. Rokitnik zwyczajny (Hippophae rhamnoides L.). Ciernisty krzew, od 1 do 3 m wysokości o liściach wydłużonych, lancetowatych, ciemnozielonych, od spodu srebrzystych. Barwą i kształtem liści przypomina niektóre wierzby.

Rośnie na wybrzeżu zarastając wydmy morskie. Kwitnie żółto w kwietniu lub maju, a w górach dopiero w czerwcu. Owoce o wydłużonym kształcie, pomarańczowe, z krótką szypułką i pestką — dojrzewają zazwyczaj we wrześniu. Są one bardzo kwaśne, często z gorzkawym posmakiem. Po dłuższym przechowywaniu lub przemrożeniu można jeść je na surowo. Zawierają duże ilości witaminy C (ok. 200 mg •/• i więcej) oraz znaczne ilości witamin PP i A.

55