29689 img934 (3)

por.:

grób Anny — [gruf^amy] grób Łukasza — [grup uukasa] grób rodzinny — [gruj3jo3i»ny] sklep Adama — [sklep^adama]

sklep Jana — [sklep iana]

L?

sklep monopolowy — [sklep^monopolovy]

[odevy]

[psezjana]

Zwróćmy na koniec uwagę na fakt, że wyrażenia przyimkowe typu od Ewy, przez Jana, pod lasem jednakowo dźwięcznie realizowane są tak w wymowie krakowsko-poznańskiej, jak i warszawskiej, por.: od Ewy przez Jana

[podjasem]

pod lasem

Nie jest to jednak żadne odstępstwo od wyżej sformułowanej zasady ubezdźwięczniania połączeń międzywyrazowych w wymowie warszawskiej, Cytowane tutaj wyrażenia są bowiem połączeniami wyrazowymi jedynie w aspekcie ortograficznym. Jeżeli za Z. Salonim (1974) wyrazem ortograficznym (słowem) nazwiemy ciąg liter między sąsiadującymi spacjami, to w omawianych wypadkach rzeczywiście mamy do czynienia z połączeniami dwóch słów ortograficznych. Z fonetycznego punktu widzenia tymczasem uznamy każdy z analizowanych ciągów za jeden tylko wyraz fonetyczny (prozodyczny). W każdym wypadku mamy tutaj bowiem do czynienia z jednym tylko ciągiem zintegrowanym pod jednym akcentem. Przyimki, choć stanowią odrębne jednostki słownikowe, są niesamodzielne akcentowo, dlatego też z reguły nie są odrębnymi wyrazami prozodycznymi, lecz jedynie ich częściami. Z fonetycznego punktu widzenia przyimki zachowują się analogicznie do przedrostków, mają jedynie odmienny status ortograficzny. Tak więc zarówno w ciągach odbić, odjechać, odmówić, jak i w wyrażeniach typu od Ewy, od Jana, od Marka działają te same śródgłosowe, nie zaś międzywyrazowe reguły upodobnień pod względem dźwięczności. Zgodnie zatem z zasadą sformułowaną w poprzednim punkcie wszystkie cytowane tutaj wyrażenia na terenie całej Polski będą jednakowo dźwięcznie realizowane w postaci ciągów typu:

[odj;vy] tak jak odebrać — [odebrać]

od Ewy

od Jana — [oddana] tak jak odjechać — [odi exać] od Marka — [odjriarka] tak jak odmówić —- [odmuv’ić] z Ewą — [zevou] tak jak zeskoczyć — [zeskoćyć] w niedzielę — [vjie3eleu] tak jak wnieść— [vńeść]

Ciągi typu od Pawła, w kółko, pod folią analogicznie do wyrazów odpisać, wkuć, podfrunąć zawsze będą realizowane bezdźwięcznie, por.: od Pawła — [otj>avua] tak jak odpisać— [otp’isać] w kółko — [ jMaiuko] tak jak wkuć — [fkuć] pod folią — [porforiou] tak jak podf runąć— [potfrunońć]

4.2.2. Upodobnienia pod względem nosowości

Charakteryzując kryteria klasyfikacji samogłosek, stwierdziłem, że w tekstach współczesnej polszczyzny nie identyfikujemy monoftongicznie realizowanych samogłosek nosowych. Wspomniałem jednak, iż możliwe jest pojawienie się znazalizowanych dźwięków samogłoskowych. Są to dźwięki o nosowości „zależnej od kontekstu. Według dość rozpowszechnionej opinii samogłoski nosowe mają silniejszy rezonans nosowy, tzn. artykułowane są z bardziej opuszczonym podniebieniem miękkim niż znazalizowane” (Dukie-wicz 1995: 29). Proces nazalizacji samogłosek możemy zaobserwować jako wynik zmian koartykulacyjnych tylko w określonych kontekstach, a mianowicie wówczas, gdy samogłoska pojawi się bezpośrednio przed półsamogło-ską nosową [u] lub |T] albo przed szczelinową spółgłoską nosową [rrj] lub |b|. Połączenia tego rodzaju mogą być wariantywnie wymawiane w postaci ustnej samogłoski niezależnej od wpływu prawostronnego sąsiedztwa i towarzyszącego jej odrębnego dźwięku nosowego o charakterze glajdowym lub sonantycznym, por.: wąs — [vous] pański — [pa^sk’ i] kamfora — [karrjfora]

benzyna — [benzyna] obok częstszego [beuzyna]

Glajdy [u], [T] lub spółgłoski nosowe [rrj], [n] „tworzą wraz z poprzedzającą je samogłoską rodzaj dyftongu, a przejście między tymi dwoma segmentami jest, rzecz jasna, łagodne i stopniowe. W takim dyftongu występu-|c wyraźna faza ustna i wyraźna faza nosowa. Przejście między nimi to zmiana konfiguracji w obrębie jamy ustnej i włączenie rezonatora nosowego. Jeżeli ta laza przejściowa trwa dłużej kosztem artykulacji ustnej, możemy przyjąć, że samogłoska ulega częściowej (ewentualnie całkowitej) nazalizacji” (Sawicka 1995: 123). Pojawienie się samogłoski znazalizowanej jest więc wynikiem regresywnych zmian koartykulacyjnych, por.: wąs — [vous] pański — [plusk’i | kamfora — | kart] fora | benzyna — |honzyna| albo |beuzyna|