33394 skan0008

14

1. ZASÓB (TABLICA 4, ZA)

Podstawę stanowią tu plan z podziałem katastralnym oraz naniesiona nań inwentaryzacja. Podział na wnętrza umowne (WU) wynika w nieskomplikowany sposób z planu katastralnego. Powstaje tym samym nowa sieć granic stanowiąca w znacznej mierze jakby dalszy podział na drobniejsze części jednostki JARK, który będzie teraz obowiązywał w kolejnych działaniach. Niemniej w przypadku, gdy np. któreś z wnętrz umownych (WU) zostanie podzielone granicą jednostek JARK, trzeba to będzie uwzględnić przy waloryzacji i wytycznych do wnętrz (WU). Problemem stają się teraz „cechy” kolejnych wnętrz, które wiążą się z pięcioma właściwościami²⁷ To jest*

—    strukturą wnętrz, które mogą być „konkretne” (K), czyli np. w przypadku ulicy zamknięte zwartymi ścianami zabudowy. Dalej „niekonkretne”, a w takim przypadku „obiektywne” (O), gdzie ściany tworzą luźną zabudowę lub „subiektywne” (S) ze ścianami ledwo zaznaczonymi nielicznymi elementami (płoty, pojedyncze budynki, drzewa);

—    formą wnętrz wynikającą z ich samorzutnego planistycznego lub kompozycyjnie ukształtowanego układu. Tu z kolei można wyliczyć wnętrza: długie, osiowe (D), centralne placowe (C) i rzadziej spotykane szerokie (S), gdy akcentowana oś jest poprzeczna w stosunku do układu zabudowy,

—    stylowośdą, regionalizmem bądź tradycjonalizmem. Stylowość architektoniczno-urbanistyczna nie wymaga komentarza. Natomiast regionalizm stanowi rzadko w pełni rozumiany problem (por. przyp. 14). W podawanym przykładzie miasteczka ma ono np. trzy odmienne zabudowy małomiasteczkowej, żywieckiej drewnianej oraz wiejskiej murowanej. Obok tego występuje też zabudowa współczesna, lecz o wyraźnie tradycyjnym, lokalnym charakterze, co w tabl. 4 zakodowano w tabeli w rubryce 6 cyframi rzymskimi;

—    ekspozycją wnętrza, czyli ich zamknięciem lub otwarciem na zewnątrz, w szczególności poprzez tzw. otwarcia perspektywiczne na dalszy lub bliższy widok. Jest to ekspozycja czynna (gdy patrzymy „z wnętrza” na otoczenie). Niekiedy występuje też ekspozycja bierna (^ia wnętrze” lub jego część spoza jego obrębu tak jak w przypadku panoramy); co omówiono niżej w części dotyczącej wnętrz (WAK);

—    czasem powstania wnętrz i jego zgodnością lub niezgodnością z formą zabudowy (por. wyżej), jak również jej względną jednolitością bądź właśnie różnorodnością. Zaznaczono to w rubryce 6 stosunkiem rozplanowania do zabudowy.

Wszystkie te cechy wymagają zakodowania kolejno dla każdego wnętrza w obrębie danego zespołu (Z W AK), przy czym na planie należy zaznaczyć tylko granice wnętrz umownych oraz ich nazwy (symbole); zaś w zestawieniu tabelarycznym właściwe im cechy.

1 WALORYZACJA (TABLICA 4, WA)

W ogólnym ujęciu prowadzona jest na podobnych zasadach jak waloryzacje jednostek JARK. Tym razem jednak wymaga ona kolejno dla każdego wnętrza umownego (WU) w obrębie zespołu (ZWAK):

—    odnotowania wartości wynikającej z ogólnej oceny jednostki JARK (w rubryce WU), dalej

—    zestawienia tychże wartości wynikających z wymienionych pięciu cech (struktury, formy, regionalizmu, ekspozycji i historii) dla wnętrz głównych (WG) i podporządkowanych (WP).

Opierając się na tych częściowych danych można, zgodnie z logiką, przeprowadzić waloryzację kolejno wszystkich wnętrz umownych (WU). Zatem znów pojawi się podział pomiędzy wnętrza (WU) zabytkowe w 3 rodzajach, współczesne i mieszane w 2 rodzajach; w sumie sześć modeli jak wyżej to przedstawiono przy jednostkach (JARK). Tym razem nastąpi również jakby rozdzielenie obrazu pomiędzy postacie wnętrz głównych (WG) oraz dopełniających je wnętrz powtarzanego tu przykładu miasteczka £., np. ulica (WG) nad rzeką, ramowana z jednej strony starymi karczmami, z drugiej opadającymi stromo brzegami, będzie odpowiadać modelowi historycznemu, zabytkowemu o różnym nawarstwieniu formy i różnym stanie zachowania, lecz czytelnej kompozycji zgodnej z historyczną tradycją. Innej natomiast warości wynikającej z oceny JARK odpowiadają podwórka i zabudowa działek (WP). Stąd ogółem obraz jest złożony, dla WG zgodny z modelem U, dla WP z modelem III. Tak też kolejno objęte zostaną waloryzacją następne wnętrza (ZWAK).

3. WYTYCZNE (TABLICA 4, WT)

Również i w tym przypadku podstawę wskazań stanowić będzie z jedenj strony desygnacja ogólna dla zespołu (ZWAK), wynikająca z wytycznych odnoszących się do jednostki lub jednostek JARK, z drugiej z lokalnych właściwości, dotycząca kolejnych wnętrz (WU). Stąd ich scalanie obejmować będzie kierunek działania, kolejno dla wnętrz głównych i podporząkowanych w obrębie zespołu (ZWAK) podobnie jak poprzednio znów na zasadzie konserwacji (KONS) bądź rewaloryzacji w drodze: integracji (INTE), rekonstrukcji (REKN) lub rekom-pozycji (RKOM), która winna w tym przypadku stanowić kontynuację tradycji regionalnej. W ślad za ustaleniem kierunku działania powstają na koniec wytyczne szczegółowe dla poszczególnych wnętrz, zarówno te powtarzalne jak też unikalne, właściwe dla tego, a nie innego wnętrza, zakodowane pod Ba, b... etc.

Wspomniana już przy waloryzacji ulica będzie wymagać zatem konserwacji, niemniej również, podobnie jak w innych wnętrzach, odtworzenia zespołu