36104 IMGv91

fnylOTTgo. przystosowanie do środowiska przyrod-(zaipokajanie potrzeb biologicznych) i społecznego (rozwój i za-potrzeb społecznych). Trudności te wynikają ze szczególnych w uczeniu się, a dotyczących zarówno samego jego tempa, przyswajania wiadomości i umiejętności programowych w okre-flftt przedszkolnym a szkolnym oraz przystosowania społecznego <w okresie dojrzałym. Postępowanie rewalidacyjne będzie zatem polegać na takiej organizacja procesu uczenia się, która umożliwi upośledzonemu ■Sjflinwii poznawanie i uczenie się ważnych wzorców zachowań i dzia-H życiowych w kontakcie z przyrodą, z innymi ludźmi, w zabawię, jjMBra i pracy oraz na przysposobieniu go do pełnienia różnych ról spo

łecznych.

Nasuwają się w związku z powyższym następujące wnioski:

1.    Upośledzanie jako takie może być rozpoznawane przez porównanie osoby upośledzonej z innymi członkami społeczeństwa. Jest to kryterium oparte na normie statystycznej. Jednakże normy społeczne ujemne, nawet statystycznie są relatywne. Np. w kulturach bez pisma ewentualne trudności w uczeniu się czytania i pisania byłyby bezprzedmiotowe, podczas gdy w naszej kulturze mają one znaczenie zasadnicze.

2.    Dla postępowania rewalidacyjnego podstawowe znaczenie ma oAdżmenie upośledzenia pierwotnego od upośledzenia wtórnego:

H upośledzeniem pierwotnym u osób wyłącznie z uszkodzonym. onrnnm jest zaburzenie percepcji słuchowej, upośledzeniem wtórnym

natomiast może być:

— brak mowy bądź jej ograniczony rozwój i w konsekwencji niepełny rozwój umysłowy, moralny, uczuciowy, estetyczny, fizyczny, spo-kaDy,

b) ze względu na brak słuchu traktowanego jako upośledzenie pier-iote, i Miamm* zaś z uwagi na potencjalne wtórne jego konsekwencje:

—    rozwijamy przede wszystkim język i mowę dźwiękową. Gdy zaś E wysiłki napotykają trudne do przezwyciężenia przeszkody (np. afazja, amąp iwwklkim I budowa aparatu artykulacyjnego itd.) wówczas

—    wykorzystujemy także obok pisma systemy nielondczne, np. d akty Iringii,,

— 11 ■ H uczniów.

—    język migowy staje się jednak dopiero wtedy odpowiednim środkiem kształcenia niesłyszącego, gdy zawodzą wszystkie inne wy-|CRki. Pankao tej dyrektywy metodycznej, obserwacje wskazują, że w fltaiKk, I których dzieci już posługują się językiem migowym, nie-JMlMit trodno usunąć | praktyki wychowawczej ten sposób porożu -

mowy według McGready⁵ jest jednak praktycznie dopiero

Lnęumge pothoiogy and leaming disabilities [w] H. R. fl isoratof iimbiUiira, vol. i, New York and

wtedy niemożliwy, kiedy występują jednocześnie co najmniej dwa uszkodzenia, z poniżej wymienionych w krańcowej postaci:

—    uszkodzenie receptora słuchu — w ekstremalnym przypadku totalny brak słuchu,

—    brak doświadczeń społecznych — w ekstremalnych sytuacjach dzieci wychowywane wśród zwierząt bądź w izolacji,

—    niewystarczająca, niepełna organizacja życia emocjonalnego — ekstremalnym przykładem wczesny autyzm dziecięcy,

—    dysfunkcja neurologiczna — występująca w ekstremalnym stopniu u dzieci głęboko upośledzonych umysłowo,

ponadto należy uwzględnić

—    występowanie syndromu dyspraksji

3. W odniesieniu do osób upośledzonych umysłowo:

a)    zaburzeniem pierwotnym jest uszkodzenie centralnegb systemu nerwowego, którego jednym ze wskaźników jest niski iloraz inteligencji,

b)    przejawami upośledzenia umysłowego są: obniżana sprawność postrzegania, myślenia logicznego, zapamiętywania, zaburzenia mowy, upośledzenia osobowości i inne, które można traktować jako upośledzenie wtórne w stosunku do uszkodzenia bądź dysfunkcji centralnego układu nerwowego,

c)    Iloraz inteligencji w pewnych granicach może ulec pod wpływem działań rewalidacyjnych podwyższeniu (przez odpowiednie ćwiczenie funkcji kognitywnych i ogólnosprawnośckrwych, a więc ćwiczenie umysłu w toku działania, wykonywanie określonych celowych czynności).

Powyższe informacje wskazują, że rewalidacja osób niesłyszących z dodatkowym upośledzeniem umysłowym jest szczególnie trudna ze względu na:

—    kumulowanie się współwystępujących upośledzeń pierwotnych (np. uszkodzenie zmysłu słuchu i uszkodzenie centralnego systemu nerwowego);

—    kumulowanie się uwarunkowanych czynnikami społeczno-wychowawczymi, upośledzeń wtórnych;

H— kumulowanie się upośledzeń pierwotnych i stanowiących ich konsekwencję upośledzeń wtórnych.

Zagadnieniem ściśle wiążącym się z metodycznym aspektem rewa-¹ lidacji osób z współwystępującymi upośledzeniami jest 'tworzenie i organizacja specjalnych placówek zajmujących się opieką i wychowaniem jednostek niesłyszących z dodatkowymi upośledzeniami.

1

A. van Uden, Early diagnosis oj those multiple handicaps I projoundly deaf children which endanger an education according to tka jmro^p: orał wag [w] Proceedings of the International Congrett on Education oj tht D¹uJ, vol. I, Hamburg 1980, b. 135—158.