30056 Obraz
9 (56)

Podsumowując, z badań Tangney i in. (1992) wynika, iż nadmierna podatność na reagowanie wstydem niesie ze sobą więcej negatywnych konsekwencji dla jednostki, niż nadmierna podatność na reagowanie poczuciem winy.

Rezultaty studiów nad podatnością na reagowanie wstydem lub winą wskazują, że: 1) umiarkowany poziom podatności na reagowanie oboma rodzajami emocji jest dla

jednostki adaptacyjny, 2) tłumienie odczuwania wstydu i/lub winy przez osobę prowadzi

_/

do zachowań antyspołecznych, 3) nadmierne reagowanie wstydem i/lub winą może wiązać się z wycofaniem społecznym, bądź depresją. W kontekście powyższych rezultatów włączenie do planowanych badań emocji wtórnych poczucia wstydu i poczucia winy wydaje się zasadne. Bowiem w wyróżnianiu typów odwołujemy się m. in. do aprobaty społecznej, która może mieć silny związek ze wstydem i winą.

2. Pytania badawcze

Zgodnie z wynikami dotychczas opublikowanych studiów trudno jest o jednoznaczną odpowiedź na tak postawione pytanie. Rezultaty części badań dowodzą, iż osoby lękowe preferencyjnie traktują przetwarzanie bodźców zagrażających (MacLeod i in., 1986; Mogg i Bradley, 1999). Inni badacze zwracają uwagę na tendencyjność ukierunkowywania uwagi na bodźce neutralne (Fajkowska-Stanik i Krejtz, w druku).

Badania nad osobami depresyjnymi również nie przyniosły dotychczas klarownych rezultatów. Z jednej strony znalazły się wyniki wskazujące na preferencyjność rozpoznawania bodźców negatywnych (Wenzlaff i in., 2001). Z drugiej strony można umieścić badania, których rezultaty wskazują na problemy osób depresyjnych z reagowaniem na bodźce pozytywne (Marszał-Wiśniewska i Fajkowska-Stanik, 2005a).

Na podstawie dokonanego wcześniej przeglądu literatury można domniemywać, iż grupy osób z lękiem subklinicznym i depresjąsubklinicznąbędąw sposób podobny

20