40646 P1190798

waldon. JEaltora lntyokt nt Słomoji rozwijał* alf poprzez III, IV i V ekrM epoki brązu w sposób nieco odrębny od innych grup. Wykazuje Jednak pewne podobieństwa do grupy śląskiej, a także do górno-śląsko-małopolsklej, a zachodniej Małopolski. Ludność zajmowała dogodne dla osadnictwa tereny położone v kotlinach śródgćrakioh i rozszerzeniach dolin rzecznych, rozdzielone nie zaludnionymi masywami górskimi. Warunki te spowodowały, Ze wytworzyło się kilka niewielki oh, izolowanych od siebie podgrup lokalnych. Zajmowano się hodowlą zwierząt 1 uprawą ziemi. Vb terenie środkowej Słowacji ludność kultury łoZyoklej prawdopodobnie eksploatowała miejscowe złoża miedzi i wytworzył się tam lokalny ośrodek produkcji metalurgicznej • Prawie powszechnie stosowano olalopalny obrządek pogrzebowy. Wepół-występowały na cmentarzy>kech groby płaskie i nakryte kurhanami.

V poosątkaoh IV okresu epoki brązu ludność kultury łuZyokieJ przesunęła się nieco na południowy wschód na terenie środkowej Słowacji, aa obszary zajmowane dawniej przez kulturę pi lińską. Na pograniczu środkowej Słowacji 1 północnych Vęgier wytworzyła się grupa kyjatyoka /Kyjatioe/, wykazująca obok tradycji kultury plliń-skiej silne elementy kultury łużyckiej. Grupa ta rozwijała się następnie przez V okres epoki brązu /Hallstatt B/. Zmarłych chowano na płaskich cmentarzyskach w grobach popielnicowych. Ludność zamieszkiwała osiedla otwarta, Jaskinie i budowała także grody.

U schyłku ▼ okresu epoki brązu grapa ta została w poważnym stopniu zniszczona przez grupy ludności koczowniczej przędący tyj sklej /kimeryjeklej/, które napłynęły od wschodu na Wlalką Nizinę Węgier-ską.

g« Grapy wschodnia kultury łutyoklej

Na terenach zajmowanych dawniej przez kulturę trzo In lacką wytworzyły się w ciągu m 1 IV okresów epoki brązu pokrewne sobie grupy lokalne, określane łącznia Jako grupy wsohodnie /lub grupa wschodnia kultury łoży oklej/. V III okresie epoki brązu na terenie środkowej Polski wykształciła się najwcześniejsza faza wschodniej odmiany kultury luty oklej, określana jako faza /grupa/ konstantynowska. Z początkami fazy konstantynowskiej wiąże się duże groby obstawione i wyłożone kamieniami, mieszczące przepalone szczątki kilku osobników /Irokorozyoe/. Nieco pófnlej upowszechniły się płaskie groby ciałopalne popielnicowe lub bezpoplelnloowe. Ceramika fazy kona tan tynow-sklej nawiązuje w pewnym stopniu do ceramiki kultury trzciniockiej • Wśród naczyń /tsbl. XXX, 1-6/ reprezentowane są garnki o esowatym profilu, misy i naczynia wężowata o oyllndrycznej lub stożkowatej

azyl. Wśród motywów zdobniczych spotyka się zdobienie grupami Żłobków. Brak Jest natomiast charakterystycznego dla zachodniej polaol kultury ludy oklej ornamentu guzowego.

Na terenie Polski środkowej w XV okresie epoki brązu, w kontynuacji fazy konstantynowskiej rozwinęła się klasyczna faza podgrupy środkowo po lakleJ. Ludność zamieszkiwała osiedla otwarte zabudowane prostokątnymi domami o konstrukcji słupowej /Lutomiersk, tabl. XXXIX, \/_m Zmarłych chowano przeważnie na płaskich cmentarzyskach w grobach o lalo palnych popielnicowy oh, a niekiedy w bezpoplelnicowych Jamowych.

Dla podgrupy środkowopolsklej w XV okresie epoki brązu charakterystyczna Jest ceramika /tabl. XXX, 7—10/ zdobiona szerokimi ukośnymi żłobkami na brzuśou bądź też stylizowanym ornamentem pseudo guzowym. Spotyka się tu także naczynia na nóżka oh. V caramioe widoczne są oddaim-ływania stylu uradzklego• V V okresie epoki brązu podgrupę środkowo— polska zatraca swój bardziej oryginalny charakter, a terytorium Polski środkowej dostaje się pod' silny wpływ od strony grupy górnośląsko— -małopolskiej •

Od zaohodu z podgrupą ś rodkowo polską grani ozy pokrewna Jej podgrupa wschodni owi elkopoleka. która zajmowała teren wschodniej Wielkopolski _f* zwłaszcza obszary położona w Międzyrzeczu Prosny 1 Warty. Obejmowała ona także Kujawy. Znana Jest z płaski oh cmentarzysk, na których groby ciałopalne popielnicowe nakryte były wspólnym brukiem kamiennym. V obrębie tej podgrupy znane Jest cmentarzysko w Zdzienloach woj. Konin, datowane na IV okres epoki brązu. Na cmentarzysku tym występowały groby kurhanowe, w których znajdowały się pochówki szkieletowe, szkieletowe ze śladami nadpalenia kości 1 ciałopalne. Częśó grobów była wtórnie wkopana w kopoe dawniej usypane. Kurhany usypane były z ziemi, ale posiadały ułożone z kamieni nasypy nad oentralnym po-ohówkiem 1 pierścienie kamienne na obwodzie• Meny tu do ozynlenla z wyjątkowym wręcz przetrwaniem tradycji "mogiłowych" v obrządku pogrzebowym aż do XV okresu epoki brązu. Inwentarz spotykany w grobach, to Jest ceramika zdobiona żłobkami 1 stylizowanym ornamentom pseudogu-zowyia oraz wyroby brązowe także typowe raczej dla IV okresu epoki brązu, nie pozwala na wcześniejsze datowanie kurhanów.

Na teronlo północnego Mazowsza wyodrębniła się w IV okresie epoki brązu podgrupa półnoonomazowleoka. Typowe dla niej są cmentarzyska ciałopalne, na których występują rozległe bruki ozy usypiska kamienne, pod którymi znajdują się liczno popielnice, nakrywane niekiedy pokrywami obejmującymi 1 rzadko wyposażono w przystawki czy w drobno wyroby brązowo /m.ln. Zońbok, woj. Ciechanów/. Podgrupa ta rozwijała się przos V okros epoki brązu, a brak jej dalszych śladów

we wczesnej jpooe żolaza.