41497 Schowek01 (20)

Dla początkujących

Zabawka radiowa:

zdalnie sterowany samochód

Z listów docierających do radakcji wynika, że Czytelnikami ŚR są również radiomodelarze. Planujemy opisywać dla nich co jakiś czas układy zdalnego sterowania radiowego. Chcemy jednak przestrzec, że układy stosowane na prawdziwych zawodach radiomodeli to profesjonalne układy, dość skomplikowane oraz kosztowne. Oprócz tego na rynku można spotkać bardzo proste układy jedno-lub dwukanałowe typu włącz/wyłącz. Na początek przedstawiamy krótki opis oraz schemat właśnie takiej prostej aparatury zastosowanej w zabawce pochodzącej z WNP oraz kity A VT.

Rys 2. Płytka drukowana nadajnika.

Rys. 1. Schemat elektryczny nadajnika.

R4-

Z2k

22k

47n

T j

rIT4R.

KT315

W skład opisywanej aparatury wchodzi tradycyjnie nadajnik oraz odbiornik pracujące na częstotliwości około 27.12MHz. Maksymalny zasięg działania przedstawionego układu nie przekracza 5m, a więc układ nadaje się dla dzieci do zabawy w pokoju bądź na podwórku.

Nadajnik, którego schemat pokazano na rysunku 1, zawiera generator w.cz. na częstotliwość około 27.12MHz (bez rezonatora kwarcowego) oraz modulator m.cz. w postaci multiwibratora. Na tranzystorze T1 został wykonany generator LC w ukłdzie Colpitsa. Dzielnik pojemnościowy zapewniający niezbędne dodatnie sprzężenie zwrotne stanowią kondensatory C5 C6. O częstotliwości drgań decyduje cewka L2 (7 zwojów centrycznych na płytce drukowanej - rys. 2) wraz z kondensatorami C1 C3. Szeregowy obwód L1 C2 to układ dopasowania do anteny (odcinek drutu stalowego o długości 20cm i średnicy 1.5mm). Cewka wydłużająca antenę L1 to typowy dławik na pręciku ferrytowym o indukcyj-ności 0,6pH.

Obwód emitera tranzystora T1 jest zasilany przez klucz tranzystorowy T2 wchodzący w skład multiwibratora łącznie z tranzystorem T3. Przejście tranzystora T2 w stan nasycenia powoduje pojawienie się pełnego napięcia zasilającego 9V na układzie generatora, a tym samym powstanie sygnału w.cz. 27MHz. W tak prymitywny sposób (aczkolwiek sku* teczny) konstruktorzy rozwiązali modulację amplitudy sygnału nadajnika. Układ uruchamia się przez naciśnięcie przycisku S1 włączonego w obwód zasilania baterii 9V (6F22).

Cały układ nadajnika jest zamknięty w plastikowym pudełku o wymiarach 60x95x25mm (rys.2).

Współpracujący odbiornik został zamontowany (wraz z dwoma źródłami zasilania 4,5V - 6 baterii R6 oraz silniczkiem modelarskim na 4,5V napędzjącym tylne koła) wewnątrz plastikowej karoserii miniautobusu.

Schemat elektryczny odbiornika jest pokazany na rysunku 3. Sygnał z anteny jest podany na układ detektora superreakcyjne-go z tranzystorem T1. Częstotliwość pracy odbiornika wyznacza obwód rezonansowy C4 C6 L1 (16 zwojów DNE 1 na średnicy 10mm). Sprzężenie zwrotne zapewniają kondensatory C5 C7. Cewka L2 to typowy dławik o in-dukcyjności IOOjiH. W wyniku odpowiedniego ustawienia punktu

3.3ri

pracy tego stopnia (tuż przy progu wzbudzenia) detektor odzana-cza się dużą czułością.

Odfiltrowany z obwodu kolektorowego tranzystora T1 sygnał m.cz. jest wzmacniany w dwustopniowym układzie OE na tranzystorach T2 T3. a następnie poprzez dodatkowy stopień z tranzystorem T4 steruje kluczami tranzystorowymi T5...T8. Jeżeli nadajnik nie wysyła fali radiowej - w odbiorniku nie następuje demodu-lacja sygnału (tranzystor T4 nie jest wysterowany) i przez rezystor R12 (następnie R13 R14) następuje polaryzacja tranzystorów T5 T7 w stan nasycenia W tym samym czasie tranzystory T6 T8 nie przewodzą prądu. W momencie pojawienia się sygnału m.cz. z detektora tranzystor T4 zaczyna przewodzić prąd i w konsekwencji następuje zmiana polaryzacji kluczy tranzystorowych. Niski poziom sygnału na bazie tranzystora T6 powoduje przejście tranzystorów T6 T8 w stan przewodzenia (tranzystory T5 T7 w tym czasie nie przewodzą prądu). a tym samym zmianę polaryzacji napięcia zasilania silnika i zmianę kierunku obrotów. Tranzystory wykonawcze T7 T8 podłączają albo jedną baterię albo drugą (B1 albo B2 jak na rysunku 4).

Wygląd wnętrza pojazdu wraz z płytką odbiornika przedstawiono na rysunku 5. Pod płytką odbiornika jest umieszczony pojemnik na 6 baterii typu R6 lub odpowiednich akumulatorków o łącznym napięciu 9V. Jako antenę odbiornika zastosowano odcinek drutu