42192 IMG 79

96    G. WęcUrwowfcz, Gro*-grafńt społeczna miast..., op. aL, *. 145

97    5- Liszewski, Model pfsttfutm przestrzeni miejskiej miasta postsocfa Etycznego, [w.] Miasto | postsocjaltstycznc..., op. at, 9.306-307;

Z. Górka, Krakowska faetruca staromiejska. .. op at, D. Popławska,

I-H : Hjunśwy rrurrfoiogicz-■ nt i funkcjonalne miast I tyo przejma rewitalizacji przestrzeni miejskiej na przykkubże Starego Miasta \ me Wrocławiu, [wrj Wsprf?-aesm Junty osadnictwa miejskiego i ich przemiany, red. L Jażdżewska, Ujm-weisytet Łódzka. Łódź 2»£.s,185-194;

D. Burnus, B. Miszewska, Zmiana funkcji budynków tynku Wrocławskiego w okresie transformacji, fani Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, „Acta Umvexsitztźs Wntislavieiisis", Stadia Geograficzne, z. 69, red. S. Ciolc, J. Eobóda, Wrodaw 1999, s. 143—158; J. Parysek, Przekształcenia przestrzen-m funkcjonalne Poznania w okresie tmntymmji społeczw-ustrojozoef, [w.) Gospodarka przestrzenna miast polskich w okresie transformacji, red. T. Markowski,

T. Marsz il, „Biuletyn KPZKPAN", 1998, z. 18E,» 45-65; W. Wilk, Czynniki lokalizacji i rozmieszczenie wybranych tuhig w Warszawie, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2001;

L Mn, Budapest at the Daum af Democracy 13g9-im, [vrj Budapest. AHuhtry from Its Begmmngs to 1998, red.

K Gero,}. Potrę, Cokuw-MitMwatty Press,

New York 1997,

J 275-296; P .Ptó&fc,

A Letal, Changes m the physicai strueture of the hiśtorical core of Olomouc, the Czech tepubUe, ofter 1989, [w:J Współczesne formy..., om. cit.,

». m-u».

zażu kulturowego, chęć osiągnięcia zysku przez wlaid-cielą nieruchomości lub dewelopera a wysokie koszty utrzymania i prawidłowej konserwacji zabytkowych nieruchomości. Ważne są także uwarunkowania trudne do zmiany przez same służby konserwatorskie bądź władze miasta, np. sytuacja ekonomiczna, przestarzałe i nieefektywne uregulowania prawne oraz mentalność homo souieticus. Zmianie uległa także symbolika wielu miejsc przez nadanie nowych łub przywrócenie starych wartości⁹⁶.

Najszybciej ulegały transformacji centralnie zlokalizowane dzielnice śródmiejskie dużych i średnich ośrodków miejskich, gdzie funkcje komercyjne wypierają mniej dochodową funkcję mieszkaniową⁹⁷. Restytucja własności prywatnej oraz przywrócenie znaczenia renty gruntowej spowodowały chęć jak najbardziej zyskownego wykorzystania nieruchomości. Zbigniew Beiersdorf określił to jako „nacisk inwestycyjny na poszerzanie przestrzeni dochodowych w kamienicach (...) z wolnym czynszem, nie ograniczonym regulacjami jak lokale mieszkalne"⁹⁸ W efekcie często przeprowadzano adaptacje całych powierzchni parterów na lokale usługowe i handlowe oraz adaptacje piwnic, głównie na cele ga-stronomiczno-rozrywkowe. Jednocześnie widoczna jest tendencja do przenoszenia lokali mieszkalnych na poddasza i adaptacji strychów. Intensywniejsze wykorzystanie przestrzeni użytkowych jest ogólnie zjawiskiem pozytywnym, powoduje jednak również przyspieszenie procesów takich, jak np. szybkie wyzbywanie się zabytkowego wyposażenia (np. aptek, zakładów złotniczych, małych sklepików), którego wartość zabytkowa koliduje z nową funkcją. W następstwie tych przeobrażeń wiele dzielnic śródmiejskich zmienia charakter z mieszka-niowo-usługowych na usługowo-mieszkaniowe. Renta gruntowa wymusza typy działalności o wysokiej wartości dodanej, wypierając mniej specjalizowane usługi⁹⁹. Z jed-

99 Z Beiersdorf, Snw-d utrzymanie i wykorzystanie obiektów zabytkowych (na przykładzie Krakowa), Jw: J Utrzymanie i ubytkowanie

obiektów zabytkowych w warunkach gospodarki rynkowej, SKZ oddział Krabów, Kraków 1999, 8,37-43.

99 C. SctMiłcr, Rozwój miast w Niemczech Wschodnich I Zachód nich - doświadczenia wyntkujyce z procesu tramjmrmm.fi, (rrj