45950 strona (167)

4. Elektroterapia

4.1. Wiadomości wstępne

Elektroterapia to użycie energii elektrycznej do diagnozowania, leczenia i rehabilitacji. Powstanie współczesnej elektroterapii można datować od doświadczeń L. Calvaniego (1786) i A. Volty (1792). Pierwszy skurcz mięśnia żaby, wywołany sztucznie przez Galvaniego, rozpoczął rozwój elektrofizjologii i dał podstawy elek-trostymulacji mięśni. Stwierdzono, że najsilniejszy jest skurcz mięśnia, który leży przy zamykaniu obwodu prądu pod katodą, słabszy - pod anodą, jeszcze słabszy przy otwieraniu obwodu pod katodą, a najsłabszy przy otwieraniu pod anodą. Nieco inaczej reagują mięśnie porażone. Z tych praw rozwinęła się pierwsza elektrodiagnosty-ka jakościowa, dziś mająca znaczenie historyczne (Du Bois-Reymond 1849, Pfluger 1860, Erb 1886). Prąd zmienny odkrył Faraday w 1831 r. Został on nazwany prądem faradycznym lub Faradaya, a zabiegi nim wykonywane nazywano faradyzacją. Od tego czasu utworzono i stosowano wiele metod elektroterapeutycznych, z których większość zdezaktualizowała się i została zastąpiona nowszymi. Mięśnie i nerwy wykazują największą pobudliwość elektryczną, dlatego te tkanki pierwsze reagują na napięcia zewnętrznego pola elektrycznego i ich reakcje najwcześniej zanotowano.

W elektroterapii posługuje się wielkościami elektrycznymi wielokrotnie większymi niż te, które występują w procesach fizjologicznych i na obszarach wielokrotnie większych niż procesy fizjologiczne. Stąd zmiany elektroterapeutyczne, działają na wszystkie tkanki znajdujące się w polu napięcia zewnętrznego i tą masowością różnią się od naturalnych procesów elektrofizjologicznych, które odbywają się na obszarach mikroskopijnych, ograniczonych do struktur histologicznych, jednym z podstawowych zadań w rozwoju elektroterapii jest upodobnienie jej do procesów fizjologicznych.

Przesłanki postępu elektroterapii stwarza rozwój medycyny, biofizyki i techniki. Z każdym rokiem powstają skuteczniejsze metody, lecz ciągle jest daleko do zadowalających rozwiązań, za które można by uznać zastosowanie sztucznych napięć elektrycznych w miejsce utraconych lub chorobowo zmienionych naturalnych bodźców elektrycznych.

Elektroterapia przechodzi duże przemiany w ciągu ostatnich 20 lat. Przemiany te docierają do medycyny polskiej ze znacznym opóźnieniem, nie są u nas badane, ponieważ w polskich wyższych uczelniach medycznych nie naucza się medycyny fizykalnej. Lukę tę starają się wypełnić akademie wychowania fizycznego.

Dotychczas nie udało się oddzielić psychologicznego wpływu elektroterapii od działania fizycznego i w praktyce nie wydaje się to potrzebne, chociaż teoretycznie jest bardzo istotne. Przy elektroterapii łatwiej niż przy innych metodach powstaje efekt szkodliwego placebo, czyli nocebo, dlatego jej stosowanie wymaga podstawowych umiejętności postępowania psychologicznego w kontakcie z pacjentem.

167