123716

1. Wiadomości wstępne.

Prawidłowe przygotowanie powierzchni próbek metalograficznych do badań mikroskopowych obejmuje następujące czynności:

pobieranie próbek,

inkludowanie,

szlifowanie,

- polerowanie, trawienie.

Pobieranie próbek. Próbki do badań metalograficznych mikroskopowych winny być tak pobierane, aby było możliwe ujawnienie struktury tworzywa metalicznego z uwagi na jego skład chemiczny oraz technologię przetwórstwa. Poprawny wybór miejsca wycięcia próbki powinien, więc uwzględniać rodzaj wyrobu i warunki wytwarzania, a także warunki eksploatacji, zwłaszcza, gdy przedmiotem badań jest wyjaśnienie przyczyn zniszczeń elementów konstrukcyjnych maszyn, powstałych w trakcie ich pracy. Próbki do badań pobiera się także z miejsc, w któiych zaobserwowano drobne pęknięcia oraz przewiduje się możliwość występowania wad.

W zależności od kierunku wycinania próbek wyróżnia się zgłady poprzeczne, wzdłużne oraz skośne. Zgłady skośne są szczególnie przydatne w badaniach metalograficznych cienkich warstw dyfuzyjnych, powłok galwanicznych itp.

Próbki mogą być wycinane za pomocą piłki, zwykłej tarczy szlifierskiej bądź tarcz diamentowych z metalowym lub bakielitowym lepiszczem, stanowiących wyposażenie specjalnych urządzeń do ręcznego bądź mechanicznego cięcia.Stosowane są również metody elektrochemiczne oraz elektro-iskrowe. Pamiętać należy o unikaniu lokalnego przegrzewania wycinanych próbek (chłodzenie wodą), które może doprowadzić do miejscowych zmian struktury.

Zgłady najłatwiej wykonuje się, gdy powierzchnia próbki mieści się w granicach 1 do 3 cm². Próbki małe o powierzclini poniżej 1 cm² oraz o kształtach nieregularnych mocuje się w oprawkach lub inkluduje.

Inkludowanie. Inkludowanie polega na zatapianiu próbek v żywicach i może się odbywać na zimno, jak i na gorąco pod odpowiednim ciśnieniem. W przypadku stosowania tworzyw termoutwardzalnych ważne jest, aby temperatura, w której zachodzi utwardzanie, nie spowodowała zmian strukturalnych badanego materiału w wyniku mogących przebiegać przemian fazowych. Z tego względu chętniej stosowane są tworzywa chemoutwardzalne, które utwardzają się w temperaturze otoczenia.

Inkludowaniu poddaje się również próbki z materiałów poddanych wcześniej obróbce cieplnej powierzchniowej, np. obróbce cieplno-chemicznej lub z materiałów z naniesionymi powłokami ochronnymi. Taki sposób przygotowania próbek gwarantuje

2