46524 PZP 1918 1994 s12

około 30 procent bardziej wartościowego pod względem przemysł-owym terytorium Górnego kląska.

W specjalnej konwencji uregulowano także problemy graniczne / Wolnym Miastem Gdańskiem, jakkolwiek mniej korzystnie w stosunku do zapisów traktatu wersalskiego (np. w kwestii zarządu portem). Praktyczna interpretacja lego porozumienia była przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego przyczyną wielu zadrażnień występujących w stosunkach polsko-gdańskich.

Ostatecznie odrodzone państwo polskie objęło obszar około 388 tysięcy kilometrów kwadratowych, zamieszkały przez około 27 milionów ludności, wśród której blisko 35 procent stanowiły mniejszości narodowe. Dawało to Polsce szóste miejsce w Europie pod względem terytorium i liczby ludności.

Czynniki, pod wpływem których ukształtowały się granice Polski, zachowały jednakże swe znaczenie również w następnych latach. Wzmacniały je ramy porządku wersalskiego opartego na, obfitującej we wzajemne sprzeczności, dominacji Francji i Wielkiej Brytanii w polityce europejskiej i odsunięciu od wpływu na bieg spraw Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich oraz Niemiec, co budziło w obydwu tych państwach głębokie resentymenty i plany rewizjonistyczne. Opinia publiczna obydwu w większości odbierała granice -odpowiednio zachodnią i wschodnią-jako głęboko niesprawiedliwe i będące wynikiem sprzysiężenia sił uważanych za wrogie. Problemy te w niewielkim tylko stopniu łagodziła, stworzona po konferencji pokojowej, Liga Narodów, gdyż na skuteczności jej działania odbijała się dominacja interesów poszczególnych państw nad postrzeganiem wspólnych zadań stojących przed nimi, a zwłaszcza działań, jakie winny zostać w związku z tym podjęte.

Polską położona pomiędzy Niemcami a Rosją była zmuszona do poszukiwania w polityce zagranicznej sposobów realizacji swych interesów bez antagonizowania sąsiadów. Miary nie najlepszych stosunków Polski z krajami najbliższego otoczenia dopełniały konflikty z Czechosłowacją i Litwą, których podłożem były sprawy terytorialne oraz obawy tych państw przed antycypowanymi aspiracjami Rzeczypospolitej do roli regionalnego lidera.

Przez całe dwudziestolecie międzywojenne w napięcia obfitował)¹ również kontakty polsko-gdańskie. Obszar Wolnego Miasta stano-' v swoiste kondominium Polski, Niemiec i Ligi Narodów miał

I    lut /owe znaczenie dla Polski ze strategicznego (gospodarczego i wnykowego) punktu widzenia. Stąd też drugorzędne z pozoru źródła

"li.i/nic ń urastały do rangi problemów, niejednokrotnie znajdujących "i • •»* na forum międzynarodowym. Dla Niemiec kwestia Gdańska "uowila narzędzie nacisku na Warszawę oraz dogodną okazję do i " > litowania światowej opinii publicznej przykładów „łamania’* r-o->^iunioń międzynarodowych przez Polskę, egzekwującą swe irak-

•    iłowe uprawnienia. Poprawę sytuacji przyniosło Polsce wybudowanie |'oiiu gdyńskiego, który stał się nie tylko bazą polskiej Marynarki W..|rnncj i punktem przeładunkowym, lecz również jednym z ważna |s/ych portów bałtyckich.

i Huaz polskiej polityki zagranicznej byłby jednak dalece uprosz-' "iiy, gdyby jej realizację i założenia sprowadzać wyłącznic do ■ dnowymiarowej działalności na rzecz stabilizacji granic dokonywa-•" i uodkami politycznymi, dyplomatycznymi i militarnymi. Charak-•• iy/owało ją bowiem wypełnianie wymogów polskiej racji stanu 1'opr/i'z szeroko zakrojoną działalność dyplomatyczną, widoczną lo/hudowie infrastruktury prawno-traktatowej, a także w, uwień-onych częściowym powadzeniem, staraniach o zawarcie traktatów |ii'./niczych z państwami najbliższego sąsiedztwa, oraz Francją jako

0    nlycyjnym sojusznikiem Polski na Zachodzie.

Podpisany 19 lutego 1921 roku układ polityczny z Francją, zaopat-

•    ¹ uiy w tajną klauzulę wojskową, stanowił podstawy polskiej polityki i" /piiTzcńslwa. Faktu tego nic zmieniają dzieje stosunków polsko-

II    u ucuskich, ewoluujące w dwudziestoleciu międzywojennym wraz ze

■i......ją sytuacji międzynarodowej, co widać między innymi w zapisach

ni-idylikowanych dwustronnych porozumień politycznych i wojsko-' s. li /. punktu widzenia bezpieczeństwa Polski ważne były również

1    •im/umienia polityczne i wojskowe zawierane z Rumunią. Pierwsze

•    nu h. będące podstawą dla kolejnych, podpisano 3 marca 1921 roku. i ••'pełnieniem systemu sojuszy nic stało się jednak podobne porozumienie / Czechosłowacją. Przyczyny tkwiły niewątpliwie po obu

Ilonach. Obok zarysowanych już spraw granicznych i czynników i vi hologicznych u podstaw tego stanu rzeczy legły między innymi: po i ii;, pnlskicj przekonanie o nietrwałości państwa c/echoslowaekię->, .i po stronic naszych południowych sąsiadów błędna ocena szans na hi il męcie trudności występujących w stosunkach polsko-niemieckich.