50102 Image88 (3)

klawiatury, obudowy, płyty czołowe, podświetlenia, połączenia elastyczne, ochrona elektromagnetyczna

topwww) www.lcel.com.pl

nowiłem wykonać płytkę drukowaną. I tu

zaczęła się droga przez mękę. (...) Po pewnym czasie układ był zmonto wany. Pozostała jesz-cze obudowa. (...) Niestety obudowa okazała się zbyt ciasna, (...) Jakoś to wszystko spakowałem do tej niezbyt dużej obudowy. (...) Pozostawał tylko jeden problem - chłodzenie tranzystorów. (...) Straty w tranzystorach są kolejnym minusem układu - można przecież zastosować tranzystory sterowane impulsowo, straty mocy będą wtedy mniejsze. (...) Jak widać mój projekt posiada wiele niedoróbek t/lub usterek (...). Można by powiedzieć, że projektu nie należy zaliczać do udanych. (...) Projekt nie jest rewelacją, wręcz przeciwnie, jest banalnie prosty i osobiście nie uważam go za znaczący sukces. (...)

Rzeczywiście, w układzie z rysunku 4 niepotrzebny jest tranzystor T2, Tl może być małej mocy, np. BC548 i istotnie warto byłoby wykorzystać sterowanie impulsowe tranzystora T3. Mimo tych wad przydzielam Autorowi upominek i zachęcam do dalszych działań.

Radosław Krawczyk z Rudy Śląskiej przysłał sterownik żarówki halogenowej, pokazany na fotografii 5. W opisie czytamy: Lampy zostają załączone, gdy w pomieszczeniu jest zbyt ciemno łub kiedy drzwi (do lego pomieszczenia) zostaną otwarte, w tym przypadku po ich zamknięciu halogeny będą nadał świecić przez ok. I min. Za pomocą potencjometru można regulować jasność światła. Dodatkową zaletą jest to. iż po wyłączeniu lampy są wygaszane płynnie. (...) Tranzystor wykonawczy MOŚ FET sterowany jest impulsowo przez układ U2. Na bramce U2A zbudowany jest generator impulsów, których wypełnienie regulowane jest za pomocą potencjometru PRL Przełączniki S2 i S3 służą dn wyboru trybu pracy układu:

52    - sterowanie manualne

53    - sterowanie automatyczne

(...) Kiedy poziom światła dostatecznie zmaleje, T3 l T4 zaczną przewodzić, co spowoduje. że oświetlenie zostanie załączone. Czułość sterownika zmierzchowego można zmieniać poprzez zmianę R5 lub zastosowanie w jego miejscu potencjometru.

Układ Ul pracuje w trybie menostabilnym - generuje jeden impuls o czasie wyznaczonym przez Rl, C2 - ok. I min. Gdy kontaktron (SI) jest rozwarty, tranzystor T2 przewodzi, a napięcie dodatnie zostaje podane na wejście Master Reset 4541. przez co na wyjściu Q utrzymuje się logiczna jedynka. Po zwarciu kontaktronu układ przestaje być resetowany i zaczyna się generowanie impulsu, a po minucie na wyjściu Q pojawi się logiczne 0 i lampy zostaną wygaszone. (...) Do tranzystora T5 należy przykręcić radiator. Jako S2 i SJ dołączamy klasyczny, podwójny włącznik oświetlenia stosowany w mieszkaniu. Do zacisku Z1 dołączamy napięcie stałe 12V, natomiast do punktów PI. P2 lampy halogenowe lub inne na napięcie 12V.

Schemat układu pokazany jest na rysunku 5. Choć Autor z braku kostki 4541 nic przetestował wszystkich funkcji układu, koncepcja jest godna uwagi i zasługuje na nagrodę. Należy zwrócić uwagę na nietypowe sterowanie pracą kostki U2 przez ingerencję w jej obwód zasilania. Zmiany napięcia zasilania pozwoliły uzyskać płynne wygaszanie. Tego typu nietypowe rozwiązania czasami są godne polecenia, ale niestety często niosą ze sobą albo niekorzystne skutki uboczne, albo prawidłowe działanie uzyskuje się tylko z niektórymi egzemplarzami układów scalonych. Dlatego należałoby starannie sprawdzić oscyloskopem uzyskiwane przebiegi a także przekonać się, jaka moc strat wydziela się w tranzystorze MOSFET, zwłaszcza w końcowej fazie wygaszania, gdy napięcie zasilające kostkę U2 spada poniżej 5V. Osoby chcące wypróbować taki układ albo zrealizować podobny, znajdą dodatkowa materiały w El-portalu spakowane w pliku Krawczyk.zip.

Fotografia 6 pokazuje model wykonany przez biorącego kolejny raz udział w naszej Szkole 14-letniego Tomka Chronowskiego z Chełmca. Jest to zaawansowany sterownik żarówki 12-woltowej. Podczas analizy i opracowywania nadesłanych rozwiązań zastanawiałem się, czy osoba urodzona w październiku 1991 może samodzielnie stworzyć tak skomplikowany układ. Telefony do szkoły w Chełmcu i do domu wyjaśniły sytuację. Gratuluję młodziutkiemu Autorowi staranności i dużej wiedzy! Układ kieruję do sprawdzenia i publikacji w Forum Czytelników, a dodatkowo Autor otrzymuje w pełni zasłużoną nagrodę.

Fotografia 7 przedstawia Inteligentną lampkę Jakuba Borzdyńskiego z Glinika. Natomiast na fotografii 8 można zobaczyć model Automatu oświetleniowego zrealizowanego przez Szymona Janku z Lublina. Trzech ostatnich projektów nie opisuję bliżej, ponieważ zostały skierowane do publikacji i miejmy nadzieję, że po sprawdzeniu wszystkie z czasem zostaną zaprezentowane na łamach EdW.

Fot. 7 Lampka Jakuba Borzdyńskiego

Fot. 8 Automat Szymona Janka

Podsumowanie

Jestem bardzo zadowolony z wyników zada nia i z trzech projektów skierowanych do publikacji. Cieszę się, że prawie wszyscy naj młodsi uczestnicy dostosowali się do mojej prośby: Dla bezpieczeństwa (...) realizacje praktyczne niech dotyczą popularnych lamp halogenowych, gdzie jest transformator obniżający. a żarówka zasilana jest napięciem zmiennym 12 V.

Elektronika dla Wszystkich Październik 2006 35