51741 Obraz (1531)

190 Analiza majątku pi/cdslęhlumtwii

s. 801. Środki trwałe maju złożoną strukturę, a miarą zużywania się ich poszczegól nych elementów jest amortyzacja.

W literaturze finansowej pojęcie kapitał definiuje się jako „wartość środków pieniężnych i innych aktywów do wykorzystania w działalności gospodarczej do wysokości, w której należą one do właścicieli danej firmy”¹. Taka definicja stawili klamrę między pojęciami kapitału i majątku.

"^Można powiedzieć, że kapitał trwały i obrotowy, a więc kapitał produkcyjny, znajduje swoje odbicie w elementach majątku trwałego i obrotowego.

Przekładając to na język finansowy, są to aktywa przedsiębiorstwa. W. Bieli stwierdza, że „ogół składników majątkowych firmy w ujęciu wartościowym określany jest w języku finansowym aktywami przedsiębiorstwa” [Bień, 1991, s. 11]. Aktywa stanowią zatem kontrolowane przez firmę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które w przyszłości spowodują wpływ korzyści ekonomicznych do firmy.

Część aktywów ma nie tylko wartość, ale także postać rzeczową (np. środki trwałe, materiały, towary). Część natomiast występuje jedynie w ujęciu wartościowym (np. gotówka, należności, papiery wartościowe).

Wielkość aktywów firmy możemy odczytać w jej bilansie². Bilans prezentuje wartość aktywów i pasywów firmy na określony moment, „po którym ulegają zmianie w wyniku następujących operacji gospodarczych” [Bień, 1991, s. 15]. Jak już wcześniej wspomniano, omawiane trzy formy kapitałów³ — kapitał pieniężny, produkcyjny i towarowy funkcjonują w przedsiębiorstwie jednocześnie i w danej chwili można je zidentyfikować. Ich wartość można więc odczytać, posługując się bilansem firmy.

W bilansie aktywa firmy są podzielone na aktywa trwałe i obrotowe. Szczegółowy podział ilustruje tablica 6.1.

liibliia 6.1 Itllnns-Aktywa

l.p.	Wyszczególnienie
A	Aktywa trwałe
1	Wartości niematerialne i prawne
II	Rzeczowe aktywa trwałe
III	Należności długoterminowe
IV	Inwestycje długoterminowe
V	Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
li	Aktywa obrotowe
1 II	Zapasy Należności krótkoterminowe
III	Inwestycje krótkoterminowe
IV	Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

t, i u tl t o: Opracowanie własne.

Przedmiotem analizy majątku firmy są głównie środki trwałe i aktywa obrotowey Definicje poszczególnych grup aktywów trwałych zawarto w opisie bilu

msu

w rozdziale 2 książki.

6.2. Klasyfikacja rodzajowa środków trwałych

Do właściwego zarządzania i gospodarowania środkami trwałymi niezbędna jest prawidłowa i jednoznaczna ich klasyfikacja^ Wykorzystuje się ją głównie do ewidencji środków trwałych, do badań statystycznych oraz w przepisach podatkowych przy ustalaniu odpisów amortyzacyjnych. W Polsce obowiązuje Klasyfikacja Środków Trwałych wprowadzona rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r., z mocą od 1 stycznia 2000 r. Aby zachować ciągłość i jednolitość ewidencji, opracowano ją, wykorzystując symbolikę i nazewnictwo poprzednio obowiązującej klasyfikacji opracowanej przez Główny Urząd Statystyczny, w odniesieniu do gruntów, rozporządzenia Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej; w odniesieniu do budynków i obiektów inżynierii lądowej i wodnej wykorzystano Polską Klasyfikację Obiektów Budowlanych, a pozostałym grupom przypisano odpowiednie symbole Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług.

W Klasyfikacji Śr{)dków-Trwałych-|)ojęcie środka trwałego jest zdefiniowane podobnie jak w ustawie o rachunkowoścuPrzez środki trwałe rozumie się składniki j majątku trwałego, mające postać nieruchomości, maszyn, urządzeń, środków transportu oraz innych, kompletnych i zdatnych do użytku w momencie przyjęcia do używania, przedmiotów, a także inwentarza żywego — o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok, przeznaczone na własne potrzeby jednostki lub

1

Leksykon rachunkowości polsko-angielsko-francusko-niemiecki, Stowarzyszenie Księgowych, Warszawa 1992, s. 58.

2

* Niewątpliwy problem stanowi wycena aktywów przedsiębiorstwa oraz określenie wartości kapitałów przedsiębiorstwa. Ze względu na bardzo złożoną i różnorodną strukturę aktyw'ów, różny okres ich gromadzenia w przedsiębiorstwie, różny cykl zużywania się itp. poszczególne rodzaje aktywów' są wyceniane w bilansie według określonych zasad. Drugi problem to pytanie, czy wartość kapitału firmy to wartość jej aktywów. J. Robinson stwierdza: „Przyzwyczajeni jesteśmy do posługiwania się pojęciem stopy zysków' od kapitału zarobionych przez przedsiębiorców, tak jak gdyby i kapitał, i zysk były sumą pieniędzy. W momencie gdy składa się z nie zainwestowanych jeszcze funduszy, kapitał jest sumą pieniędzy, sumą pieniędzy są również dochody netto przedsiębiorców. Ale te dwie formy nigdy nie występują równocześnie. W momencie gdy kapitał jest sumą pieniędzy, zyski nie zostały jeszcze zrealizowane. Kiedy zaś zyski zostały zrealizowane, kapitał już nie występuje w postaci pieniądza, ale przekształcił się w zakład produkcyjny. W tym czasie mogło się wydarzyć wiele rzeczy, które były w stanie sprawić, że wartość zakładu odbiega od jego początkowego kosztu” fzob. Harcourt, 1975, s. 60J.

3

W literaturze dotyczącej rachunkowości i analizy finansowej przez kapitały rozumie się pasywa firmy, na które składają się kapitały obce i kapitały własne.