53329 Zdjęcie669

¹

CI

Technika bizmutowa

^chnika bizmutowa bierze swą nazwę stąd, że fg/ttfwcm stosowanym w pracach zdobniczych jest Jtaliczny bizmut, otrzymywany z soli bizmutowych redukcji na drodze mokrej.

Okres jej narodzin przypada według wszelkiego prawdopodobieństwa na wiek XIII. W wieku XV by-L już dość powszechnie stosowana, szczególnie g Szwajcarii i w południowych Niemczech. Pełny jej rozkwit przypada jednak na okres renesansu j baroku. Była osłaniana szczególną tajemnicą, stąd tet brak jest jakichkolwiek danych na jej temat w najbardziej znanych traktatach i rękopisach malarskich zarówno z okresu gotyku, jak i z okresów późniejszych. W związku z tym nie są nam znane sposoby otrzymywania metalicznego bizmutu na drodze mokrej w dawnych warsztatach malarskich. De Mayerne w rozdziale 197a wymienia co prawda bizmut jako szaro-czarny barwnik, trudno jednak na podstawie tak lakonicznej wzmianki , ustalić o jaki barwnik w tym przypadku chodzi. Można jedynie domyślać się i przypuszczać, że mógł to być bizmut metaliczny, otrzymywany przez redukcję z soli bizmutowych na drodze mokrej. Po 1880 roku technika ta została zupełnie zapomniana i dopiero w 1920 r. — została zrekonstruowana przez Szwajcara Suttera na podstawie badań chemika Buchnera.

Technikę bizmutową stosowano do ozdabiania szkatułek, stołów, szafeczek itp.

|⁽ CHARAKTERYSTYKA BIZMUTU METALICZNEGO

Bizmut metaliczny otrzymuje się przez wyprażenie i redukcję albo na drodze mokrej przez strąca-I nie. Najważniejszymi rudami bizmutu są:

1. Bizmutyn (błyszcz bizmutu, siarczek bizmutawy — BlfSi), zawierający w stanie czystym 81,2°/o bizmutu i 18,8*/o siarki. Ma postać igiełek albo masy w kolorze jasno-szaro-ołowianym. Bizmutyn rozpuszcza się na gorąco w kwasie azotowym. Po rozcieńczeniu wodą wytrąca się biały osad.

1 Tlenek bizmutawy — BlsOs zawierający 89,7% bizmutu. Posiada on zabarwienie żółto-zielonkawe. Jako za-■ nieczyszczenię mogą w nim występować związki żelaza, miedzi i arsenu.

Bizmut metaliczny otrzymywany na drodze suchej posiada zabarwienie srebrzyste z odcieniem czerwonawym. Pokrywa go zwykle różnobarwny nalot. Jest kruchy, nieciągliwy i mało ko walny. Na powietrzu nie utlenia się i nie rozkłada Wody. Twardość bizmutu metalicznego według skali Mohsa wynosi 2. W odróżnieniu od innych metali objętość bizmutu podczas topnienia zmniejsza się. Topi się on w temperaturze 271°C, wrze natomiast w 1560°C. Z uwagi na stosunkowo niską temperaturę topnienia, bizmut stosowany jest w produkcji różnych stopów, Bizmut i stopy bizmutu podczas krzepnięcia rozszerzają się. Ze względu na niską twardość, bizmut | można stosunkowo łatwo proszkować.

Bizmut, podobnie jak metaliczne srebro, jest wrażliwy na siarkowodór. Wystawiony na dłuższe jego działanie, pokrywa się z biegiem czasu ciemnobrązowym nalotem siarczku bizmutowego -— Bi*Sj, rozpuszczalnego w kwasie azotowym.

ROZPUSZCZALNOŚĆ

Bizmut w elektrochemicznym szeregu napięciowym metali zajmuje miejsce między wodorem a miedzią. Na podstawie rozmieszczenia metali w tym szeregu można często wnioskować o możliwości zacho- 3 dzenia tych czy innych reakcji utleniająco-reduku-jących. Wiadomo na przykład, że metale znajdujące się w szeregu napięciowym z lewej strony od wodoru, rugują z roztworów soli te metale, które znajdują się po prawej stronie od wodoru (lub w ogóle metale, które położone.są na prawo od danego metalu). Metale znajdujące się w szeregu napięciowym na prawo od wodoru nie wydzielają z roztworów soli tych metali, które występują po lewej jego stro- 9 nie. Elektrochemiczny szereg napięciowy metali przedstawia się następująco: L, K, Ba, Na, Mg, Al,

Mn, Zn, Cr, Fe, Cd, Co, Ni, Sn, Pb — H — Bi, Sb,

As, Cu, Hg, Pt, Au.

Na podstawie rozmieszczenia metali w szeregu napięciowym można sądzić o ich zachowaniu się względem kwasów. I tak metale znajdujące się z lewej strony od wodoru, tworzą roztwory z kwasami nie posiadającymi właściwości utleniających np. HC1, rozcieńczony H₂S0₄, CHjCOOH wydzielając wodór.

Fe + 2 HC1 = FeCl* 4- H₂ Zn + HjSO* m ZnS0₄ + H₂

Natomiast metale, umieszczone w szeregu napięciowym po prawej stronie od wodoru, w kwasach tych nie roztwarzają się. Należą do nich między innymi bizmut oraz Cu, Hg i Ag i inne metale szlachetne.

Ulegają one działaniu tych kwasów jedynie w obec-

Zl, 1. Kryształy Rb*<BiCls) . 2,5 H*0

Rw*. E. BtocIttmęs

4$