53702 IMG!44 (5)

W sytuacji anomijncj istnieje niewielkie prawdopodobieństwo pobyty*, nego rozwiązania kryzysu i odnalezienia odpowied/i na poszukiwane p)Uc_y. Drogie stadium, moralności konwencjonalnej, przejawiające się heteromwnu. "daje już jcdnowTsRrttFpote wyborów obrębie podejmowanych działu. Pojawia się poszukiwanie uzasadnień dla istniejących zakazów i nakazów i stosowanych w przypadku ich łamania sankcji, czego koniecznym warua&Sl wstępnym jest posiadanie świadomości dobra i zła przez jednostkę uwikłaną w coraz szerszy kontekst życia społecznego. Wreszcie trzecie stadium- nuuaf noici postkonwcncjunaluej implikuje wzrastającą autonomię jednostki, która rozwiązują wewnęu/nc konflikty i uczestnicząc w życiu społecznym kieruje sięwtomym systemem zuniwersali/ouanych zasad moralnych Czyni tak ze względu na zdolność twórczego interpretowania społecznej oferty, a także wysoki poziom samoświadomości, na którym znaczenie podejmowanych działań rozpatrywane jat zarówno w kategoriach wpływu na otoczenie społeczne, jak i na własne funkcjonowanie i samoocenę. Wówczas Jeż jednostka najwięcej czerpie z samej sytuacji pokonania kryzysu i zdolna jest czynić to w sposob znacznie bardziej efektywny niż w stadium moralności pr/edkonw cncjonalncj czy konwencjonalnej, czyli na dwóch niższych poziomach etosu.

Szczególnie ważne staje się to w chwili wchodzenia w okres dojrzewania i młodości, które odpowiadają IV i V fazie rozwojowej w koncepcji Eriksoru.

Specyfika lego okresu rozwojowego mani testuje się przerwaniem charakterystycznej dla dzieciństwa ciągłości, stabilności, w ich miejsce pojawia się poczucie wewnętrznej dezintegracji, oicadekwatności i nieprzystaw alnośct do tej poty przyjmowanych wyjaśnień i uzasadnień społecznego świata

Drugim charakterystycznym rysem okresu dojrzewania jest silna potrzeba identyfikacji i przynależności grupowej, potwierdzania świeżo nabytej ery właśnie zdobywanej tożsamości poprzez poszukiwanie idoli, wzorców osobowych i ideałów poza środowiskiem rodzinnym. Potrzebom tym towarzyszy często stercotypizacja i brak ambiWalencji w obrazie świata, siebie i otoczenia, co może radykalizować postawy młodych, prowadząc do potępiania, odrzucania wszystkiego tego. co jest inne niż nowo odkryte w działaniu czy odmienne od własnych opinii Innym, poza radykał izacją poglądów i odrzucaniem czyichś opinii czy negacją doświadczeń, typem reakcji wynikającym z braku ambtwalcncji jest często podatność na idcołogic, totalizacjc i wszelkiego rodzaju uproszczenia oferowane przez fanatyków religijnych, politycznych, sekty czy inne związki i organizacje posługujące się ptychoma-

Wit l drugiej strony w len właśnie sposób oferowana jest możliwość . IfeowaBitt sił Wtolrash młodości, młodzieńczej ekscytacji, zapału —/crości ,'kióic przecież w jaki* sposób stanowią o tym, jaki obraz młodości '^ostaje w naszych wspomnieniach. Bywa ona naznaczona wewnętrzny-LTkonfliktami. napięciami, a nierzadko prawdziwymi kryzysami, których pokonanie stanowi niezbywalny warunek osiągnięcia dojrzałości. Kryzys w okresie dorastania jako element procesu rozwojowego może prowadzić do maię tah Hardziej trwałego przybierania pięciu typóttJo&imofcilfrto one: j V Ihhijs roli charakteryzuje się rozproszeniem w obrębie wyobrażenia 'oswojej przyszłości. Społeczna oferta ról. ich współistnienia,konfiguracji * nic sfahowi w świadomości jednostki spójnego i wartościowego projektu własnej aktywności życiowej, ale rozsypane, sfragmentaiyzowane składniki biografii społecznej innych osób. których poczynania i ich efekty w postaci nabytej tożsamości wydają się być młodej osobie albo nieatrakcyjne i niewarte trudu, albo wymagające zbyt dużego wysiłku i zaangażowania i przez to niemożliwe do osiągnięcia. Przedłużające się dyfuzja prowadzić może do oporu wobec przyjmowania jakiejkolwiek tożsamości, \    często kwalifikowana jest jako zaburzenie procesu jej nabywania.

. Moratorium psychospołeczne jest sytuacją odroczenia koniecznych '_¹ nieodwracalnych decyzji życiowych na przyszłość. Odroczenie czy wy

hamowanie procesów decyzyjnych i dojrzałej, w pełni odpowiedzialnej posuwy wobec życia pozwala na próbne i niewiążące granic ról, etapc rymcnumnoic w różnych obszarach życia społecznego, op w zakresie związków* między ludźmi, wykształcenia, działalności zawodowej czy politycznej, orienucji światopoglądowej i religijnej. MoriSoriunipsychospołeczne jest pozytywnym zjawiskiem pod warunkiem, Ze mz określone -J*ny czasowe i zinstytucjonalizowany charakter, a także cel I wynik. Najpopularniejszymi formami instytucjonalizacji moratorium tą studia, podróże, pobyt w zakonie, służba wojskowa, rzadko jednak bywa ono przeżywane świadomie, najczęściej dochodu do zetknięcia z sytuacjami, dziedziną, problematyką, które wcześniej nie były brane pod uwagę Do-w odzą tego obszerne studia biograficzne nad M. Gamlbim. M. Lutrem czy K Darwinem, jakich autorem jest Eriksoa. Pozytywnie rozwiązane mora-toriuro prowadzi do odbudowy inicjatywy życiowej, ponownego otwarcia procesu rozwojowego, mnoihwiając jednostce kontynuację najlepszych dła nic; rodzajów aktywności twórczej, me ma zatem mc wspólnego z. jak mc globy _się wdawać bezużytecznym, przedłużaniem młodości. Moratorium