61564 IMG@05 (3)

Walter baąueur

wiadomości, że 80 procent przestępstw popełnianych w londyńskim metrze jest dziełem imigrantów z Afryki. Szef policji berlińskiej z kolei oznajmił, że jeden na trzech młodych imigrantów w mieście ma kryminalną przeszłość. Podobne statystyki uwzględniające pochodzenie etniczne czy religijne we Francji są zakazane, jednak duża liczba młodych muzułmanów we francuskich więzieniach (wedle niektórych szacunków 70 procent wszystkich osadzonych) nie jest żadną tajemnicą.

Jak tłumaczy się niewiarygodną agresję tych gangów, która ujawniła się na przykład podczas francuskich zamieszek w listopadzie 2005 roku, a także wielokrotnie wcześniej i później? Brak sukcesów bez wątpienia wzmaga poczucie ogólnego niezadowolenia. Często wymienia się w tym kontekście kwestię tożsamości (lub jej braku). Wielu przedstawicieli (drugiego) młodego pokolenia nie czuje się jak u siebie ani w ojczyźnie rodziców, ani w kraju zamieszkania. Mają poczucie braku akceptacji w Europie i będą przeklinać swą przybraną ojczyznę we wszystkich językach, jednakże jeszcze mniej zadomowieni czuliby się w Turcji czy Afryce Północnej lub na Półwyspie Indyjskim, i nie mają zamiaru wracać do ojczystej ziemi. Jak już wspomniano, gdy Algieria gra w piłkę nożną z Francją, będą kibicować drużynie algierskiej, lecz przeważnie dla zamanifestowania sprzeciwi oraz rozdrażnienia Francuzów, a nie za sprawą silnej identyfikacji z krajem rodziców czy dziadków.

Tłumienie potrzeb seksualnych jest zapewne drugim czynnikiem, który rzadko, jeśli w ogóle, omawiany jest wewnątrz ich społeczności czy przez obserwatorów zewnętrznych. Może być tak (jak wyjaśnił Tsvetan Todoroy), że tłumienie to rodzi dodatkową agresję. Spostrzeżenia tego dokonały również młode muzułmańskie kobiety. Młodzi wyznawcy islamu płci męskiej nie mogą swobodnie spotykać się z dziewczętami pochodzącymi z ich własnej społeczności, a homoseksualizm uznawany jest za coś odrażającego, chociaż według licznych doniesień jest często praktykowany - tak jak bywało w całej historii islamu. Brak akceptacji dla innego społeczeństwa przejawia się na wiele sposobów, począwszy od oszpecania ścian budynków, a na podpalaniu samochodów kończąc, jak zdarzało się często we Francji. W ekstremalnych sytuacjach mamy do czynienia z chęcią zdewastowania wszystkiego dookoła i zaatakowania każdego, kto się trafi, łącznie ze strażakami i ratownikami pogotowia śpieszącymi w nagłych wypadkach do gett.

Winę zrzuca się na czynniki społeczno-ekonomiczne i pod tym względem mamy do czynienia z interesującą analogią do środowiska młodych czarnoskórych mężczyzn w Stanach Zjednoczonych: tam

Migracje często pada argument, że gdyby tylko stworzono więcej miejsc pracy, wszystko zmieniłoby się na lepsze. Wiele badań wykazało jednak, że kiedy takie miejsca pracy powstawały (jak za czasów prezydentury Clintona w USA), podejmującymi pracę byli przeważnie imigranci z Ameryki Łacińskiej i Dalekiego Wschodu. Jak zauważył Orlando Patterson z Harvardu, bardzo niechętnie przyjmowane jest kulturowe wyjaśnienie niedoli młodych czarnoskórych. (Interesujące było również to, że żaden z wniosków, jakie nasunęły wyniki badań, nie dotyczył czarnoskórych dziewcząt). „Dlaczego młodzi mężczyźni byli wyrzucani ze szkoły?". Odpowiedź kryła się za zjawiskiem, które socjologowie zwą „kulturą pozy bycia cool", dającej zbyt dużo satysfakcji, żeby z niej rezygnować. Dla tych młodych mężczyzn niemal narkotykiem było włóczenie się po ulicach w wolnym od szkoły czasie, kupowanie i noszenie odpowiednich ubrań, angażowanie się w seksualne podboje, „narkotyki dyskotekowe" oraz muzyka i kultura hip-hopowa. Kultura ta przynosiła im niezmierną satysfakcję, a ponadto budziła sporo szacunku u białej młodzieży. Nie wiadomo jednak, dlaczego bezrobocie miałoby automatycznie prowadzić do przestępstw i narkotyków - w Indiach i Pakistanie panuje duże bezrobocie, podobnie jak w Afryce Północnej i Ameryce Łacińskiej, a mimo to znacznie mniej tam przestępczości i narkotyków.

Te ogólne spostrzeżenia odnoszą się w dużym stopniu do społeczności muzułmańskich w całej Europie, ale istnieją również poważne różnice, takie jak pochodzenie etniczne oraz sposób, w jaki wspólnoty te powstały i z czasem ewoluowały. Do tych właśnie szczegółowych aspektów odniesiemy się w tej chwili.

Francja: od Algierii po Paryż

Francja jest domem największej społeczności muzułmańskiej w Europie, co w znacznym stopniu jest spuścizną po kolonialnym panowaniu Francji w Afryce Północnej. Większość francuskich muzułmanów wywodzi się z Algierii lub Maroka. Jako że francuskie państwo nie gromadzi ani danych religijnych, ani etnicznych, ich liczba pozostaje nieznana; szacunki różnią się poważnie, wahając się między 3,5 a 6 milionami. Prawie jedna trzecia zamieszkuje Paryż z przedmieściami, następna jedna trzecia mieszka między Marsylią i Niceą, a poza tym duże skupiska znajdują się w okręgach przemysłowych na północy, na przykład Lille-Roubaix-Tourcoing. Wskaźnik urodzeń wśród kobiet z Afryki Północnej w latach siedemdziesiątych wynosił 5 procent; od tamtej pory spadł do 3,5 procent, lecz wciąż jest dwu-

47